A.F.Th. van der Heijden

De gevarendriehoek is deel 2 van de cyclus De tandeloze tijd van A.F.Th. van der Heijden. Dit deel zet het thema van deel 1 voort, namelijk door het leven in de breedte te trekken. Dat klinkt wat vaag maar wil zeggen dat je de voortgang van het leven niet kan beïnvloeden maar het wel kan verbreden door zoveel mogelijk herinneringen op te roepen.

Concreet betekent dit dat het verhaal zich niet voortstuwt met grote avonturen, maar dat er uitgewaaierd wordt in herinneringen en taferelen. In die zin is er genoeg te beleven en is het een onderhoudend en prima geschreven verhaal.

Hoofdpersoon is weer Albert Egberts en die gaat om te beginnen op zoek naar de driehoek uit zijn jeugd, waar meteen de titel maar mee verklaard is. Albert is bij zijn ouders in Geldrop aan het studeren op zijn wiskunde voor zijn filosofiestudie en het wil niet opschieten met de driehoeken. Hij gaat lopen met hond Henna en merkt dat het driehoekige speelveldje uit zijn jeugd een stuk kleiner is geworden. Dat kan niet naar zijn mening en hij schaft zelfs stafkaarten aan om dit uit te zoeken;

‘Maar kijk nu eens Henna, richt je kop eens op…zo klein als dit zielige lapje grond kan de speeltuin van het baasje toch niet geweest zijn? Nee, Henna, hier is Ruimtelijke Ordening aan het knoeien en schuiven geweest. Ze hebben de boel verlegd, zo zit het.’

Een groot deel van het verhaal gaat over Albert’s jeugd, de streken die hij met vriend Flix Boezaardt uithaalt en de gevolgen daarvan. Die streken zijn niet mals en worden tot in detail beschreven. Leest u zelf maar wat ze met het paard van de bakker uitvreten want dat levert een pandemonium op. Ook de vleermuismishandeling liegt er niet om. Wellicht wilt u ook nog weten dat Albert uit een petomanenfamilie komt? Die familie en met name het gezin speelt een grote rol in het verhaal.

Vader is namelijk een verhaal apart. Hij werkt bij Philips, steevast Flipse genoemd, en weet zich redelijk te handhaven door de week, maar in het weekend is de kroeg zijn domein. Hij is dan doorlopend dronken en de weekenden zijn geen pretje voor het gezin vanwege zijn onberekenbare gedrag. Hij loopt met zijn mes ofwel zijn ‘kniep’ op zak en dreigt iedereen ermee overhoop te steken. Die kniep is een mooie vondst;

In dat ‘kniep’ van hem was alles samengebald wat nog van hem restte. Het betekende knijp, kroeg, en knip (de huishoudbeurs, waaruit hij zijn zakken kwam vullen om meer drank te kunnen kopen), en nogmaals knip, maar dan in de betekenis van nachtslot (dat niet dicht mocht, anders trapte hij de ruiten in), en ten slotte het knipmes waarmee hij zijn vrouw en kinderen bedreigde. De essentie van een man teruggebracht tot een enkel woord. Kniep.

Albert en zijn vriend Thjum moeten gekeurd worden voor militaire dienst en vinden manieren om hier onderuit te komen. Ze gaan studeren in Nijmegen en daar gaat Albert op zoek naar een meisje uit zijn jeugd, Milli Händel. Familie van Thjum en heel misschien ook van Albert zelf. Albert en Milli beginnen een relatie en dan dient het volgende grote thema zich aan, Albert’s impotentie.

Albert vindt dat lastig en zoekt allerlei uitvluchten om de daad niet aan te gaan. Hij gaat bij zichzelf te rade waarom hij die relatie met Milli is begonnen;

Lag daar misschein een diepere en duisterder reden waarom hij Milli’s leven was binnengedrongen – niet zozeer om door de bijgedachte aan incest van zijn kwaal te genezen, maar eerder om de oorzaak van zijn sexuele falen buiten zichzelf te kunnen leggen, in de walging namelijk over hun onverwachte bloedverwantschap?

De bom barst en Milli vertrekt voor een tijd naar Duitsland. Albert blijft achter en ontmoet Marike die ongewenst zwanger is. Albert betaalt de abortus als zij hem van zijn kwaal af kan helpen. Of dat allemaal lukt gaat u maar mooi zelf lezen.

Ik vind de schrijfstijl van Van der Heijden erg prettig. Het verhaal leest als een trein, hoewel niet heel veel gebeurt. Het boek staat wel vol met allerlei miniatuurtaferelen en gebeurtenissen die worden uitvergroot waardoor ik blijf lezen. Een voorbeeld is de goudvis die zijn partner kwijtraakt, een groter aquarium tot zijn beschikking krijgt maar afgemeten dezelfde ruimte in beslag blijft nemen.

Een ander voorbeeld is de verhaallijn over de bedrogen hospita van Albert met haar gehandicapte zoontje of de ring die Milli is als kind heeft ingeslikt; moeders kleine Nibelungengeschiedenis die evolueert in het inslikken van een open dasspeld. Het overlijden van een flatgenote van Milli mag u ook niet overslaan en de les is; weest u matig met uiensoep.

Van der Heijden verstaat de kunst om het leven behoorlijk breed te trekken.… (meer)

Stemvorken. Door A.F.Th. Van der Heijden.

Als mijn recensie rechtswaarde moet hebben dan zou ik me onthouden wegens niet meer in staat tot een onpartijdig oordeel. De media staan vol kritiek op dit boek. Allerhande soorten media, ook bronnen die ik hoog acht. Media die bestaat uit mensen die Van der Heijden misschien beter had geraadpleegd voor hij aan dit kloeke boekwerk begon, maar dit terzijde. Kloek want 888 pagina’s dik, én een nieuw deel van De Tandeloze Tijd, met linken naar de Homo Duplex reeks. Reden voor fans van beide cycli om dit deel ook te lezen.

In tegenstelling tot A.F.Th. leef ik niet in een soort van afzondering (zoals hij zelf in een interview trots verkondigde. Een soort van grot zonder smartphone of computer, hij schrijft zodoende al die pagina’s met de hand, best indrukwekkend) dus luister ik wel eens naar een podcast; Damn Honey en de Lesbische liga kwamen al voorbij. Uit die afleveringen leerde ik dat ‘scharen’ (‘stemvorken’ in dit geval, afgeleid van ‘zuignappen’) iets is dat eerder in de hoofden van witte cismannen bestaat dan in het bed van lesbische stellen. Maar ach, een schrijver mag schrijven wat hij wil. Noem het een geoorloofde fantasie. Al is die vaak zeer ver van de werkelijkheid verwijderd.

Er als schrijver van uitgaan dat jouw boek, in tegenstelling tot Twee vrouwen van Harry Mulisch wél geil is, is in dit geval een schromelijke vergissing. Ik las enkele interviews met Van der Heijden voor ik aan het boek zelf begon; het rare is dat ik in beide vaak dezelfde uitspraken tegenkwam. Hij spreekt en denkt dus zoals zijn personages, of omgekeerd. Bijvoorbeeld in verband met Twee vrouwen maar ook over de vriend die hem vertelde over ‘scharende vrouwen’ die hij ooit zag…

Dat werkt soms bevreemdend maar werpt voor mij nog een ander probleem op. A.F.Th. schrijft/spreekt in een eigen taal: bombastisch, ouderwets, omfloerst, met metaforen die hoogst origineel te noemen zijn. In zijn boeken moet je als lezer telkens even inkomen, je moet weer wat wennen aan zijn idioom. Vaak past die taal wel bij het verhaal en de personages. In het geval van Zwanet, één van de hoofdpersonen in de ‘lesbische affaire’ (hoewel de vrouwen zelf het L-woord niet graag in de mond nemen, ‘tenen met aardpek ertussen’ daarentegen wel), komen die taal en de daarbij horende uitwijdingen zeer gekunsteld over. Het maakt haar eerder tot een vreemd soort sprookjesfiguur dan tot een hitsige hedendaagse vrouw van vlees en bloed. Een libido-killer dus. Net zoals de spuug-, urine-, zweet- en andere plastische beschrijvingen. Noem me preuts, belast met smetvrees of weinig fantasievol maar die (minder frisse) geuren en kleuren krijgen mij niet warm. Integendeel.

Vaak zijn dingen ook ongeloofwaardig. Ik heb, in tegenstelling tot een lesbische relatie die ik niet heb, wél een vrouwelijk lichaam dus op dat vlak mag ik zelf oordelen. Het is volgens mij fysiek onmogelijk om ‘je arm op zijn plaats te laten werpen, tot in een slipje, tot in de vrouw zelf, met ringen en al’. Ik vergeet ook nooit mijn slipje naar beneden te doen voor ik ga ‘zeiken’ en mijn vulvalippen laten geen afdruk in reliëf achter in mijn onderbroek. Maar in de ‘grot’ van Van der Heijden zijn de vrouwen blijkbaar anders gebouwd.

Het ‘stemvorken’, ‘de traan’, er was al veel om te doen. Misschien was dat zelfs onderdeel van een groot masterplan. Geen idee hoe het er in hoofd van deze originele, schrijfgrage, oudere heteroman aan toe gaat. Lees dit boek, zou ik zeggen, om een glimp op te vangen van zijn doel / zijn plan / dit onderdeel van zijn levenswerk. En vel vooral uw eigen oordeel. Dat is mijn devies wel vaker. “Never judge a book by it’s cover” en ook niet op basis van recensies, meningen, opinies van anderen die vaak het hele boek niet eens gelezen hebben. Ik wel, al geef ik toe dat ik hier en daar iets (niet zo smakelijks of te langdradig) heb overgeslagen.

Ten slotte, als u op zoek bent naar echt geile vrouwenseks, echte liefde én een prachtig, intelligent verhaal lees dan De Meisjeskleedkamer van Karen Connely. Voor queerseks in al zijn maten en vormen kan u terecht in de hete verhalenbundel Damn Horny (van eerder genoemde Damn Honey). Laaf u aan de bron en niet aan een slap afkooksel ;)… (meer)