Jaap Scholten

Aardig boek, heel mooi uitgegeven trouwens, over de familiegeschiedenis van Jaap Scholten. Hierin spelen de families Stork en Scholten een belangrijke rol. Deze families behoorden bij de groep mensen die verantwoordelijk is voor de industrialisatie van Twente. Over zo een familie, die geld had, en belangrijk was in de maatschappij, is sowieso al veel materiaal te vinden, en dan heeft Jaap Scholten ook nog eens een koffertje met oude documenten in handen gekregen: brieven en foto's die de familiegeschiedenis nog persoonlijker maken. Een schat aan informatie dus, en genoeg voer voor een omvangrijk boek. Wat het lastige is met dit soort familiegeschiedenissen is dat je al snel te veel in detail treedt, omdat je als schrijver zo blij bent met je vele bronnen en omdat je eigen familie natuurlijk enorm interessant is. Je hoopt altijd eigenschappen van familieleden te herkennen, jezelf erin te herkennen. Logisch. Maar dat maakt het verhaal nog niet meteen interessant voor een buitenstaander. Het lastige met dit boek is dat Jaap Scholten wel in die valkuil trapt. Het boek is persoonlijk en is gevuld met namen en stambomen en nog eens namen, met persoonlijke fantasieën, dromen, interpretaties en andere wensgedachtes.

Ik had gehoopt wat meer te leren over de geschiedenis van Twente. Dat is voor een deel ook wel gelukt. Zeker in de vroegere geschiedenis, als het gaat om personen die Jaap Scholten niet persoonlijk gekend heeft, geeft het boek meer informatie prijs over de omstandigheden van die tijd, de rol van de wederdopers, de opkomende industrieën in Twente, het leven daar, de stadsbrand in 1862, de oorlog, de onderduikers etc. Dat maakt het boek toch nog interessant. Maar het had nog zoveel interessanter kunnen zijn als ik niet was verdronken in de persoonsnamen en kleine persoonlijke akkefietjes van die en die excentrieke tante. En als naast de helden(daden) misschien ook de boeven(daden) van de familie aan bod waren gekomen. Nu lijkt iedereen oorlogsheld, avonturier, groots schrijver, geliefd manager of romanticus geweest te zijn.... (kill your darlings, Jaap!)… (meer)

Scholten beschrijft in dit boek de teloorgang van de Transsylvaanse adel en met name die van de grootgrondbezitters. De lezer maakt kennis met de diverse familiegeschiedenissen die alle eindigen met onteigeningen en ernstige onderdrukking en uitroeiing.

De schrijver toont overtuigend aan dat deze teloorgang meer is dan alleen maar het verdwijnen van adellijke families; indringend beschrijft hij hoe het stelselmatig vermorzelen van dragers van traditie, moraliteit en redelijkheid geleid heeft tot labiele samenlevingen in de voormalige satellietstaten van de Sovjet-Unie. Kort samengevat vertelt hij met zijn verhaal de transitie van een semifeodaal systeem naar wat uiteindelijk een samenleving wordt waar kapitalistische poenerigheid de boventoon gaat voeren.

Deze geschiedenis mag dan een speld in de hooiberg van de historie zijn, maar is daarom nog niet van belang ontdaan. Je hoeft geen aanhanger van een ordening in klassen te zijn om te zien dat de oude waarden van rentmeesterschap, fatsoen en rijke tradities wel degelijk van belang kunnen zijn voor een stabiele samenleving.

Een boek dat indruk maakt.… (meer)

Kameraad Baron is een kloek boek met foto’s, een lange literatuurlijst, een persoonsregister en meerdere landkaarten, dat voortkomt uit Scholtens persoonlijke interesse in de aristocratie in Transsylvanië. Scholten is geïnteresseerd in deze aristocratie, omdat zijn vrouw van haar vaders kant Hongaars is. Deze schoonvader stamt ook nog eens uit een oude adellijke Transsylvaanse familie. Deze particuliere interesse, zoals Scholten het noemt, en het besef dat de verhalen van de nog levende aristocraten snel vastgelegd moesten worden, hebben Scholten ertoe aangezet een studie culturele antropologie aan de Central European University in Boedapest te volgen.

Lees verder op deze pagina van mijn boekenblog.… (meer)