Over Italo Svevo is al veel geschreven wat ik hier niet hoef te herhalen. Zijn "Bekentenissen van Zeno" staat te boek als de eerste psychoanalytische roman. Zeno Cosini schrijft op aangeven van zijn psychoanalyticus uitvoerig over enkele belangrijke periodes in zijn leven: zijn rookverslaving, de dood van zijn vader, hoe hij zijn vrouw leerde kennen, en over zijn psychoanalyse bij dr. S die door Zeno Cosini/Italo Svevo in een niet al te fraai daglicht wordt gesteld. Dit laatste wordt blijkbaar nog steeds al te graag aangehaald door Freud-bashers die wellicht te weinig kennis hebben genomen van de relatie die Italo Svevo had met de psychoanalyse. In feite kan je "Bekentenissen van Zeno" wel degelijk lezen als een illustratie van enkele ontwikkelingslijnen en psychologische mechanismen die vanuit de psychoanalyse werden beschreven. Svevo zorgde na de eerste wereldoorlog ook nog voor de Italiaanse vertaling van Freuds Traumdeutung. Svevo blijkt in vele biografische beschrijvingen te worden omschreven als een man die niet enkel ten opzichte van de psychoanalyse erg ambivalente posities innam. En laat ambivalentie nu ook het overheersend gevoel zijn dat bij mij na het lezen blijft hangen. Het boek is een mijlpaal in de literatuur, wekt bij momenten bewondering op, maar kan bij momenten ook vervelen. De zeer uiteenlopende beoordelingen die hier op LT worden gegeven weerspiegelen dit eveneens. Maar de manier waarop Italo Svevo de lezer toch heel erg dicht weet te brengen bij de innerlijke realiteit van de man Zeno Cosini met al zijn kleinere en grotere neurosen, kan ik echter niet anders dan meesterlijk noemen. ( )

Het spijt me, maar zelfs na een tweede lectuur is het me niet gelukt dit een aansprekende roman te vinden. Twintig jaar geleden al hield ik het even voor halfweg voor bekeken, en nu ben ik niet veel verder gekomen. Let wel, ik erken dat dit een uitermate interessant stukje literatuur is. De breedvoerige zelfanalyse van protagonist Zeno Cosini is alleen al de moeite om te zien hoe een oudere man (hij is 57 als hij dit neerschrijft) zichzelf ongenadig fileert: zijn zwakheden, verslavingen, hypochondrie, enz worden open en bloot gelegd, tot in detail. De soms koortsige, neurotische vertelling doet onwillekeurig aan Gogol, Dostojevski en Pirandello denken, en op een bepaald moment kwam ook de ‘zelfkweller’ van onze tijd, Karl Ove Knausgaard in beeld, al is dat een vergelijking die niet helemaal opgaat. Zeno is immers op en top een onbetrouwbare verteller, die zich uit alles en nog wat probeert uit te praten, en dus in de eerste plaats op zelfrechtvaardiging uit is. Hij wringt zich zelfs zodanig in bochten dat het komisch wordt. Vandaar wellicht in vele besprekingen de verwijzingen naar de inherente humor in deze roman. Nog een relevante laag: de regelmatige verwijzingen naar psycho-analyse (die trouwens aan de basis van dit geschrift zou liggen) en naar de medische wetenschap in het algemeen, maar allemaal met een duidelijk sarcastische ondertoon.
Als ik het bovenstaande even herlees, dan blijf ik me maar afvragen hoe het komt dat ik hier toch niet van kon genieten. Voor één keertje moet ik het antwoord schuldig blijven, ik weet het niet, sorry. ( )