Bix. Man & Legend. The life of Bix Beiderbecke, complete with Chronology and Discography is geschreven door de auteurs Richard M. Sudhalter, Philip R. Evans en William Dean-Myatt. Het is een uitgebreide biografie van 478 pagina’s over de kornettist Bix Beiderbecke (1903-1931) , de chronologie, discografie en bijlagen meegerekend.

Ik kwam zijn naam al tegen in de biografieën van Wingy Manone, Artie Shaw en Bunny Berigan en daar werd duidelijk dat het belang van het spel van Beiderbecke, hoe jong ook gestorven, van groot belang was voor de jazzmuziek en het spel van zijn opvolgers.

Bix blijkt op jonge leeftijd een muzikaal talent en dat laat hij eerst horen op de piano (een instrument dat hij zijn leven lang naast de kornet zou blijven bespelen). Hij hoeft maar iets te horen en hij speelt het foutloos na. Lessen volgen heeft weinig zin, want oefenen met noten lezen daar heeft hij geen zin in. Hj vraagt de leraar het stuk een keer te spelen en dan is zijn huiswerk al gedaan, hij kan het altijd naspelen.

Hij regelt een kornet en daarvoor geldt hetzelfde. Hij gaat er zelf mee aan de slag, drukt de ventielen in en er komen noten uit en zo oefent hij. Dat leidt ertoe dat hij het instrument totaal anders bespeelt dan leerlingen die lessen volgen, die leren een systeem voor vingerzettingen waar Bix niet door wordt ‘gehinderd.’ In het boek komt het vaak naar voren;

He thought only in terms of concert pitch, thought of his horn as a concert instrument, with valves one and three as “C” instead of “D” the way most trumpet players think of them. Partially because of this, he rarely played open tones, instead he’d rely to a marked degree on the first and third together and third alone. This produced a sort of ‘jug tone’ effect, and gave his phrasing and articulation a different effect from the orthodox players, and beautiful it was to hear.

Dat dus, en zijn absolute gehoor, leidt tot een spel en virtuositeit die ongekend is voor zijn tijd. Ik zal u niet vermoeien met de bands waar hij allemaal in heeft gespeeld en welke steden hij daarvoor afreist, want zoals alle jazzmusici vindt hij werk in verschillende ensembles en reist hij aardig wat af.

Belangrijk zijn wel The Wolverines met wie hij zijn eerste plaatopnamen maakt en de big band van Paul Whiteman. Dat was in die tijd de best betaalde jazzformatie en Bix groeit er uit tot een sterspeler. De enige die roet in het eten gooit is hijzelf. Zijn alcoholgebruik is gigantisch en dat heeft effect op zijn optreden en op het feit of hij überhaupt komt opdagen.

Zo moest hij eens een trein halen voor een optreden in een andere stad. Hij was laat, rende het station op, haalde de trein maar net en viel direct in slaap. Om er later achter komen dat hij in de verkeerde trein zat. Hij wist zowaar een vliegtuig te regelen en zijn medebandleden haalden hem op van een klein vliegveld en bemerkten dat Bix en de piloot allebei beschonken waren door onderweg sterke drank in te nemen. Maar goed, Bix was op tijd voor het concert, waarin hij toch niet mee speelde. Hij was backstage even gaan liggen, onvindbaar voor zijn collega’s en sliep door het concert heen.

Paul Whiteman tolereert geen alcoholmisbruik als bandleider en neemt afscheid van Bix, met de verzekering dat als hij van de drank af kan blijven, hij altijd zijn plek weer mag innemen. Whiteman;

“I kept him on with full pay for a couple of months, then on half pay for about four or five. I then realized that Bix would never return, and, reluctantly, I took him of the payroll completely.”

Bix heeft het geprobeerd, liet zich zelfs weken opnemen in een kliniek, maar viel toch altijd weer terug in oude gewoonten. Hij verliest zijn vermogen om te spelen op zijn oude niveau en het is treurig om over zijn verval te lezen, zoals wanneer hij zijn kornet (van het merk ‘Bach’) toch nog eens meeneemt naar een bar;

There were some days…when Bix had the Bach along, and “there were some guys who liked to get him really loaded, then stand him up against the bar and say ‘C’mon, Bix, give us a tune.’ He’d try – and blow all sorts of clinkers – and they’d double over laughing at the sound of it. These same guys, many of ‘em, owed their styles to him, never could come near equaling what he’d done. Now they were using him for fun.”

Soms heeft Bix momenten dat het wat beter lijkt te gaan, maar zijn lichaam is op en na een laatste delirium valt hij in de armen van zijn broer die bij hem is op dat moment en sterft.

Het is een toegankelijk geschreven boek waaruit het belang van Beiderbecke blijkt als muzikant, hoewel hij er zelf niet altijd van overtuigd was. Er staat een mooi gesprek in met Joe Gustat, trompettist in een symfonieorkest van wie hij les wilde hebben. Gustat vond zichzelf juist beperkt omdat hij noten kon lezen en daardoor gebonden was aan al opgeschreven muziek;

“Look, Bix”, he said at length, “let’s not kid ourselves. From a symphony man’s viewpoint you play all wrong. Totally and completely. Your fingering is all backwards – I’m not sure I even understand how you get some of those notes out in tune. I certainly couldn’t that way. Your whole way of phrasing wouldn’t fit in a symphony orchestra. Your attack is completely unconventional…Trying to change someone like you would be putting a wild animal in a cage – and to what end?…
You won’t believe this, maybe you’ll never understand it, but I envy you. You have a great God-given gift, and many of us would easily consider trading what we have for what you have. Be proud of it, my boy, don’t try to change it.

Achterin het boek is nog eens een uitgebreide chronologie en discografie opgenomen, want Beiderbecke heeft veel plaatopnames gemaakt. Het geeft mij samen met de eerder gelezen biografieën een completer beeld van de ontwikkeling van de jazz aan het begin van de vorige eeuw. ( )