Jakob von Gunten was van rijke en voorname afkomst. Hij wilde niet weten van de rijkdom en de gemakzucht. Jakob komt in een butlerschool terecht. De pupillen worden streng opgeleid en ze moeten leren klein te zijn, zonder verlangens en enkel dienstbaarheid telt. Weinig les , maar véél herhalingen. Walser beschrijft de medestudenten: geen enkele is gelijk en dit wordt boeiend beschreven. De hoofdfiguur twijfelt : zijn afkomst en dit arme leven. Hij probeert hiervan toch de charmes en de waarden van te ontdekken. Vandaar de vele gedachten-monologen, waarin hij zelfs zichzelf beschouwt als een grote nul met tegelijk véél capaciteiten. Hij stelt zich in het verhaal vaak op als een meerdere, zeker in zijn gedachtegang, maar tegelijk voelt hij zich klein en angstig. Dit denkpatroon komt regelmatig naar voren, ook op een ruwe en arrogante wijze naar de directeur en de lerares toe. Maar Jakob ziet het eerder als een spel. Hij wil inzien hoever hij kan afwijken van het aangeleerde gedrag in de school.....
In deze Bildungsroman vallen de tegenstrijdigheden in de wereld en de gedachten van Jakob mij dermate op dat ik zeker ook wil spreken over een psychologische roman waar het Manisch-Depressieve Syndroom een grote impact heeft. Uiteindelijk zagen we zijn wederzijdse genegenheid met de jonge lerares, een droomscène van een jonge vrouw... en uiteindelijk verlaat hij het verlaten instituut, samen met een avance makende directeur om samen nog iets te verwezenlijken. Die directeur blijkt op het einde ook wel degelijk ernstige psychiatrische problemen te hebben (Hoogheid en totale val). Maar hij droeg jarenlang een masker, dat meestal ernstig en voornaam stond.. en dan bij wijlen explodeerde in woestenij.... (Schizofrenie ??)
Géén gemakkelijk te lezen boek. Maar wel boeiend in de beschrijvingen van de personages, de bijzondere maar eerder spontane dialogen. Tussen de regels door zien we de maatschappij wel degelijk veranderen, we staan hier ook kort bij de WO I. En hier toont de schrijver de psychopathologieën, die hem later evenzeer zullen treffen. ( )