Dit is een zeer merkwaardig boekje. Will Durant, Amerikaans filosoof en historicus, schreef samen met zijn vrouw Ariel tussen 1935 en 1975 een elfdelige wereldgeschiedenis. Dit boekje is een poging samen te vatten wat zij daar uit geleerd hebben. In de inleiding waarschuwt hij zelf al dat het om een erg subjectieve weergave gaat, en dat vooral twijfel of we echt iets kunnen leren uit de geschiedenis de hoofdtoon is, “...only a fool would try to compress a hundred centuries into a hundred pages of hazardous conclusions. We proceed.”.
Die laatste, laconieke zin is erg typisch voor dit werk. De Durants schrikken er ondanks hun twijfels niet voor terug soms erg expressief en zelfzeker stellingen te poneren, vooral in zijn eerste hoofdstukken: “life is selection. We are all born unfree and unequal!”/”Heaven and utopia are buckets in a well: when one goes down the other goes up; when religion declines Communism grows”. Het zijn maar enkele voorbeelden, maar ze maken onmiddellijk duidelijk dat de Durants ook kinderen van hun tijd waren: op tal van plaatsen wordt gesuggereerd dat de wereld anno 1968 duidelijk in moreel verval zit (homosexualiteit wordt expliciet als voorbeeld genoemd), dat de aantasting van gezag allesoverheersend is geworden en dat moderne kunst een totale aberratie is. Erg conservatief-reactionair dus. Maar op andere plaatsen zijn ze dan weer bijzonder voorzichtig en genuanceerd, zoals of oorlog gerechtvaardigd is, of religie een nuttige rol te spelen in de maatschappij, enz.
Kortom de Durants zijn niet voor één gat te vangen. Ze hebben er een complexe, eigenzinnige kijk op de geschiedenis van gemaakt. Met soms ook heel verdienstelijke inzichten. Vooruitgang bijvoorbeeld is volgens hen niet echt meetbaar, want afhankelijk van welk criterium of invalshoek je kiest. Maar vooruitgang schuilt voor hen in elk geval op het kunnen bouwen op vorige generaties en beschavingen, en wat dat betreft staan we er beter voor dan ooit. ( )

"The lessons of history" verdient waarschijnlijk een grondiger lezing dan de snelle van mij. In dit boek trekt Durant een aantal conclusies opgedaan tijdens het schrijven van zijn "Story of civilization". Pittige kost maar de moeite waard. ( )