Mooi verhaal, wel iets lang, over de verhouding tussen een zwarte en een blanke vrouw tijdens de apartheid in Zuid Afrika.
De zwarte vrouw begint als ondergeschikte, wel heel erg, eerst is ze een soort vervangend kind, als de witte vrouw dan zelf een kind krijgt wordt ze verbannen naar de keuken (!). later, als de witte ziek en afhankelijk is geworden, draaien de rollen langzaam maar zeker om. ( )

In het begin moest ik heel erg wennen aan de manier van vertellen van dit boek. Ik heb na een bladzijde of vijftig zelfs op 't punt gestaan om het boek terug te brengen naar de bibliotheek. Tot het kwartje ineens viel, en ik geraakt werd door het geheim tussen de twee hoofdpersonen en de - voor mij althans - bizarre wereld waarin zij leven.

Lees verder op deze pagina van mijn boekenblog. ( )

Als je afgaat op de korte inhoudsbeschrijving dan kun je je niet voorstellen dat dit een fantastisch boeiend boek is. Ik moest het va tijd tot tijd even laten rusten, maar al lezend ga je er helemaal in op en krijg je een indringend beeld van het moeilijke en mooie Zuid Afrika ( )

Een boek dat ik cadeau kreeg omdat ik het 'moest' lezen. Plichtsgetrouw als ik ben heb ik me dus door de eerste paar wat warrige pagina's geworsteld. Maar langzamerhand begon het boek steeds meer onder mijn huid te komen, begon ik steeds meer meegesleept te worden in de mensen, de gebeurtenissen en vooral de onderlinge verhoudingen.

Milla is een blanke grondbezitster in Zuid-Afrika die in de laatste stadia van ALS verkeert (een progressieve verlammende spierziekte). Op het moment waarop het boek begint kan ze alleen haar ogen nog maar bewegen en is ze een paar dagen van haar dood af. Ze wordt verzorgd door de zwarte huishoudster, Agaat.

De verhouding tussen de twee vrouwen is intrigerend. Agaat is de enige de Milla nog kan begrijpen, die haar blikken en oogbewegingen kan interpreteren. Ze heeft de absolute macht, ze kan zelfs bepalen wat Milla ziet of niet ziet, en de huidige situatie is een mengeling van ruzietjes, straffen, helpen en verzorgen. Tegelijkertijd krijgen we flashbacks naar vroeger en leest Agaat ook regelmatig voor uit de dagboeken van Milla.

Langzamerhand krijg je een beter beeld van de ingewikkelde verhoudingen, niet alleen tussen de twee vrouwen maar ook tussen mannen en vrouwen in Zuid-Afrika, de boerengemeenschap daar en natuurlijk de verhouding tussen blanken en zwarten. Zonder het als één op één vertaling te zien is het ook interessant om je te realiseren dat de omslagmomenten bij Agaat en Milla (geboorte Agaat, ziekte Milla) samenhangen met de verschuivingen in machtsverhoudingen tussen de blanke en de zwarte gemeenschap.

Een erg goed boek dat ik iedereen van harte aan kan raden. Het is prachtig geschreven met heel schilderachtige beeldende beschrijvingen. Het ene moment leef je helemaal met Milla mee, het andere moment gaat je sympathie helemaal uit naar Agaat, omdat het geen kartonnen twee-dimensionale personages zijn maar echte mensen, gevangen in een keurslijf van rollenpatronen en verwachtingen, angsten en onzekerheden. Vrouwen die op dat beperkte stukje dat ze hebben proberen om hun eigen koers te bepalen, hun eigen stempel te drukken en hun eigen stukje macht te veroveren. ( )

Een roman over Zuid-Afrika, van nog niet zo lang geleden.

De door een dodelijke ziekte volledig verlamde Milla ontvangt gedurende haar volledige afhankelijkheid de zorg van haar zwarte -licht gehandicapte- huishoudster Agaat. Beide vrouwen, Agaat is reeds als baby min of meer geadopteerd, worstelen gedurende deze periode met hun gezamenlijk verleden doch vanuit een volstrekt verschillende belevingswereld. Centraal in deze roman staat het wegkijken van Milla op momenten dat zij aan de verschrikkelijke gevolgen van rassendiscriminatie een halt had kunnen toeroepen. De vertwijfeling en wroeging die zij op haar sterfbed ervaart worden op een prachtige en indringende wijze besproken zoals in de volgende passage .”De dubbelzinnigheid van de plek, jouw plaats, waar je je leven sleet, de nood van de mensen om je heen, je onvermogen om rechtvaardig en goed te handelen….”
Tegenover die spijt staat de soevereine houding van Agaat: onbewogen en tot het uiterste gaand om haar “ounooi” ook in haar laatste levensfase bij te staan.
Geen woorden van wraak of zichtbare rancune, neen, het wapen dat zij gedurende haar leven in stelling brengt is dodelijker: een niet aflatende liefdevolle zorg die geen grenzen kent.
In dit boek krijgen de woorden van Abel Herzberg dat “vergeven een zwaardere straf is dan vergelding” extra reliëf.

Het boek heeft passages om in te lijsten, een taalgebruik zo beeldig dat ze op je netvlies worden geëtst .
“Mijn kamer schildert zichzelf van uur tot uur, voltooit zichzelf elke dag. Mijn kamer is een perverse kunstenaar.Ik ben het stilleven. De vrouw in de doek, het openliggende boek. Ik blader mezelf naar buiten. De geluiden van de laatste oogsttijd komen in me schrijven”. Dat is eenzaamheid.

Op het einde van het boek wordt het sterven voltooid, maar niet eerder dan dat alle bedienden onder leiding van Agaat afscheid van hun ounooi hebben genomen, een aangrijpende passage die de lezer lang zal bijblijven.

Er wordt gesuggereerd dat de beide hoofdpersonen het zinnebeeld vormen van “goed en kwaad”, zelf denk ik meer aan de metafoor waarbij Milla staat voor het kwijnende apartheidsregiem en de soeverein optredende Agaat voor de nieuwe samenleving met haar waarheidscommissie waarin geen ruimte is voor vergelding maar slechts voor wederopbouw, verzoening en nieuwe rechtvaardigheid.

Wat het allemaal moge zijn: dit is een majestueus boek, prachtige karaktertekeningen en een taalgebruik om van te genieten. Het is ook een triest boek waarin de beklemming van eenzaamheid en onrecht duidelijk aanwezig is. ( )