Is dit een roman? Of is het een essay? Het hangt er maar van af hoe je dit leest en het antwoord is niet eens belangrijk. Pirandello brengt de condition humaine scherp in beeld met het verhaal van Vitangelo Moscarda die door een kleine opmerking van zijn vrouw op weg gezet wordt voor een gedachtevlucht die hem naar de grenzen van de waanzin voert. Wie ben ik? Wie ben ik voor de ander? Wie ben ik voor mezelf? Moscarda probeert op een geheel eigen manier antwoorden te vinden. "Ik wilde op een volkomen ongewone manier alleen zijn. Geheel anders dan die waaraan u denkt namelijk zonder mijzelf en juist met een vreemde om me heen." (p. 16).
Moscarda's zoektocht illustreert moderne inzichten vanuit onderzoek rond gehechtheid en mentalisatie, namelijk dat we ons iemand voelen omdat er iemand over ons denkt als iemand. Maar Moscarda kan het inzicht niet één maar honderdduizend iemands te zijn niet dragen en probeert alle Moscardas uit te schakelen. "Ik riskeerde dus, wij allemaal riskeerden zoals u nog zult zien, bij dit eerste experiment in het krankzinnigengesticht te belanden. En dat vonden we nog niet genoeg. We moesten ook nog ons leven op het spel zetten, voordat ik mijzelf hervond en uiteindelijk -iemand, niemand en honderdduizend- de weg van de redding vond." (p. 96)
Geen doordeweekse lectuur dus maar een die de lezer ontregelt, uitdaagt en aanspoort tot reflectie over het menselijk bestaan en identiteit. ( )

dit is het kernwerk van Pirandello. Zijn hele thematiek vind je hier samengevat, vooral in de eerste dertig pagina’s. Wat volgt is redundant, maar toch noodzakelijk; want Moscarda bewijst dat je niet zomaar een andere identiteit kan aannemen. Maar uiteindelijk slaagt Moscarda wel vrij en creatief zijn eigen leven in te vullen. ( )

Iemand, niemand en honderdduizend is een filosofisch doordenkertje, een humoristisch pareltje met een verontrustend donker kantje.
Volledige bespreking via http://wraakvandedodo.blogspot.com/2008/01/luigi-pirandello-iemand-niemand-en.ht... ( )