Gruwelijk, maar mooi aangrijpend verhaal. ( )

Formeel is dit boek een verslag, dat is ook de titel van de roman, en het is ook de opdracht die het hoofdpersonage Brodeck krijgt van zijn dorpsgenoten: maak een verslag van wat hier gebeurd is, zodat we kans maken op vergeving. Ook de beginwoorden van het boek, ““mijn naam is Brodeck en ik heb er niets mee te maken. Ik heb niets gedaan”, maken al meteen duidelijk dat er iets erg gebeurd is. En al vlug weten we dat het om een moord gaat, een moord gepleegd door meerdere daders, op een exotisch uitziende vreemde die in het dorp is gekomen, maar die nooit zijn naam zegt en daarom Anderer genoemd wordt.

Maar Brodeck maakt geen verslag, hij schrijft eigenlijk een biecht. En daarmee zit dit boek in de traditie van Italo Svevo (“De bekentenissen van Zeno”), Max Frisch (“Stiller”) en bijvoorbeeld ook Albert Camus (“l’Etranger”). Claudel heeft er een ingenieuze constructie van gemaakt, met voortdurende sprongen in de tijd en slechts mondjesmaat iets meer informatie. Het geheel baadt ook in een wat dromerige, sprookjesachtige sfeer, met vage plaatsnamen (Duits-Frans), en met een hoofdfiguur – Brodeck dus – wiens identiteit ook erg vaag blijft, net als die van de Anderer. Die stijl en die manier van schrijven doet bovendien erg denken aan “Het Slot” van Franz Kafka (wellicht niet toevallig heet de herbergier van het dorp Schloss). En de beklemming die zo eigen is aan die roman, wordt bij Claudel nog versterkt door voortdurende verwijzingen naar wat niet anders kan worden geïnterpreteerd als verwijzingen naar de Nazi’s, de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust.

Kortom, Claudel heeft er een intrigerende cocktail van gemaakt. Maar, het spijt me, voor mij werkte de mix niet. Op geen enkel moment geraakte ik echt in de ban van het verhaal, voortdurend zat ik me af te vragen waar Claudel met Brodeck nu eigenlijk op aanstuurt. Een boek over de holocaust is dit duidelijk niet; het lijkt er zelfs sterk op dat Brodeck zijn holocaust-achtige herinneringen in zijn eigen brein compleet vervormd heeft (in het kamp bijvoorbeeld lag hij aan een ketting, en moest hij met zijn baas rondlopen als een hond). Dan is dit eerder een boek over het kwade in de mens, en dan vooral de xenofobie (zowel Brodeck als de Anderer zijn binnendringers in het afgelegen bergdorp). Bepaalde passages geven duidelijk aan dat Claudel in het bijzonder wil wijzen op het beest dat in elk van ons schuilt, want ook Brodeck schildert zich in zijn biecht als minstens even schuldig af als zijn dorpsgenoten-moordenaars en kampbewakers-beulen. En dan lijkt de verwijzing naar de holocaust me toch wel een beetje wrang gekozen door Claudel.

Neen, dit boek heeft me niet overtuigt. Ik denk dat Claudel iets te hoog heeft gegrepen en met zijn vage, dromerige, beklemmende verteltrant te veel op goedkoop effect mikt. Dan vind ik “Le roi des Aulnes” van Michel Tournier, een al evenzeer erg bevreemdend boek, veel beter geslaagd. ( )

matig

Indrukwekkende literatuur . Beklemmend van de eerste tot de laatst pagina.
. ( )

prachtig boek, zeer indrukwekkend ( )