J. J. Abrams

De plot van S. deed me onvermijdelijk denken aan leven en werk van B. Traven, een Duitstalige auteur van mysterieuze afkomst die schreef over sociaal onrecht en mogelijk banden had met de anarchistische beweging uit het begin van de twintigste eeuw. 'Obsessie' van Byatt spookte ook geregeld door mijn hoofd tijdens het lezen. En S bevat een - mogelijk toevallige - verwijzing naar de Quincunx, waarmee het voor mij eerder leesmethodiek dan verhaal deelde. Hoewel...
Maar S. is ongetwijfeld uniek door de losse papiertjes in het boek en de - gedrukte - aantekeningen in de marge. Of dat dan ook een lezenswaardig boek oplevert?

S. bestaat enerzijds uit het 'Schip van Theseus' een roman van de fictieve, mysterieuze en sociaal geëngageerde auteur V.M. Straka en anderzijds uit de aantekeningen in de marge van Eric en Jen die op zoek zijn naar de ware identiteit van de schrijver. De eerste hoofdstukken vraag je je af waarom je in 's hemelsnaam geïnteresseerd zou moeten zijn in het leven van een fictieve auteur. Maar gaandeweg begint de aanpak te werken en ontstaat er een wisselwerking tussen de roman-in-de-roman en het leven Straka. Via de aantekeningen in de marge ontwikkelt zich de relatie tussen Jen en Eric en druppelen er feiten binnen over Straka en zijn entourage. Waar die feiten vandaan komen, hoeft dankzij dit procedé niet uitgelegd te worden. De Google-generatie zal er zich geen vragen bij stellen, maar archivarissen en alle mensen ouder dan dertig zullen hier en daar toch wel de wenkbrauwen fronsen. Waar komen die passagierslijsten vandaan van alle schepen die in tijdspanne van zes jaar in het begin van de twintigste eeuw tussen Brazilië en New York voeren? Hoe haal je daaruit enkele specifieke namen? Werk van jaren?

Dat er op het einde losje eindjes blijven, hoort bij de aanpak. Alle grote vragen worden netjes beantwoord, maar wel zo dat er enige mate van onzekerheid blijft. Aan het einde van de rit ben je veertien dagen bezig geweest met een intelligente, mooi vorm gegeven puzzel. Al is puzzel misschien wat te veel eer: alle codes worden netjes gekraakt door Eric en Jen. Zij blijven zelf wat schimmig in de marge, zoals eigenlijk alle personages met uitzondering van hoofdpersoon S., zodat het 'Schip van Theseus' misschien nog het sterkste deel van het boek. is. De grote complottheorie die het boek - of moet ik zeggen 'de boeken'? - schraagt, is lichtjes 'over the top'. Uiteindelijk draait het allemaal om die ewige Wiederkunft des Gleichen, maar dat is toch wat minnetjes om van S. meer te maken dan entertainment. Superieur entertainment, dat wel.… (meer)