W. N. P. Barbellion (1889–1919)

Beslist geen vrolijk boek, hoe zou het er ook maar een kunnen zijn met zo’n titel. Maar achter deze titel verbergt zich een heel gevoelig man. Het boek beklijft van begin tot einde. Het omhelst de aftakeling van een ten dode opgeschreven multiple-sclerose patiënt en het grijpt je meteen genadeloos naar de strot. Toen het pas geschreven was vond Barbellion niet meteen een gepaste uitgever voor zijn diepste bekentenissen, maar daar kwam later verandering in.
Met Het leven van W.N.P. Barbellion, pseudoniem voor Bruce Frederick Cummings (1889-1919), was ik niet vertrouwd tot het moment dat deze titel mij opviel in de lijst van privé-domein. Verder las ik een bevlogen bespreking van het boek door een Nederlander. Doorheen de vele tikfouten heen wist deze recensie mij toch te intrigeren, omdat het de passie van een 'fellow traveller' deed vermoeden. Er was dus meteen een duidelijke reden om het boek aan te schaffen.
Barbellion, een zelfverklaard egotist en selfmade-man-entomoloog, worstelde reeds vanaf zijn jeugd met een uiterst fragiele gezondheid. Bovendien gaf hij in de dagdagelijkse omgang met mensen veeleer blijk van een ietwat dociel, geïntroverteerd karakter, wat evenwel zijn scherp verstand niet in de weg stond om woordvaste en treffende conclusies te trekken uit zijn eigen situatie en die van anderen. Hij durfde elk onderwerp onder ogen te zien, ontmaskerde platitudes en hield er van om met anderen in een onbevangen conversatie te treden, die hij veelal met een van Brits flegma doordrongen stem voerde. Op het einde van zijn dagboek noemt hij zichzelf een agnosticus, maar dan wel een van een bijzondere soort; vlagen van doorleefd solipsisme wisselen af met fel gesmaakte lectuur van Thomas à Kempis en Henri Bergson.
We laten Barbellion even zelf aan het woord: " Ik stel me de vraag: wat is mijn visie op de dood, het hiernamaals, God? Ik kijk in mijn geest, en kom tot de ontdekking dat een dwerg als ik er geen heeft. Wat de dood aangaat: ik beef als een rietje wanneer ik eraan denk dat hij mij wacht. Ik ben op alles voorbereid, maar ik ben agnosticus in hart en nieren; ik weet het gewoon niet. Het hebben van standpunten, geloof, overtuigingen. Dit grote brute universum verplettert me. De sterren doen me ineenkrimpen. Ik word bijna verlamd door de oneindigheid die mijn eigen kleinheid omgeeft. Het zou getuigen van zinloze arrogantie als ik een mening zou hebben over het hiernamaals. Maar ik hoop op iets vrijers na de dood, iets wat meer bevrediging schenkt, op een vrijmaking van de geest en bovenal op de vernietiging van dit nietige persoontje, deze kleine, achterbakse, vinnige fret." (pag. 307). Het is deze ontluisterende kijk op de menselijke conditie, omringd door subtiel beargumenteerde hoop, deemoed en overgave aan het lot, die mij voor deze ongelukkige man onmiddellijk wist in te nemen en die mij ervan overtuigde dat je, ondanks de vele kluisters die je kunnen ketenen, toch gepassioneerd kunt leven, hoe kort dit ook weze...God zegene en God beware U, mijnheer Cummings.… (meer)