Rafael Chirbes (1949–2015)

Waar studies over de huidige economische en politieke crises volledig aan voorbijgaan, daarover gaat dit boek. Het is het verhaal van de zeventigjarige ambachtsman Esteban die, door één noodlottige financiële gok, huis en haard gaat verliezen. Dat een ongeluk zich vaak manifesteert bij ander flankerend onheil, is zo’n beetje een wezenskenmerk van het menselijk bestaan. Ook in dit boek dus.

Wat dit verhaal zo bijzonder maakt is dat het niet alleen verteld wordt door de hoofdpersoon, maar dat ook anderen, in een weliswaar ander perspectief, het verhaal vertellen. De geschiedenissen gaan zonder nadere aankondiging in elkaar over zodat de lezer eerst en bladzijde in het ongewisse wordt gelaten maar dan wel weer snel op het goede been wordt gezet.
Buitengewoon boeiend beschrijft Chirbes de na de burgeroorlog gegroeide gewoonte tot, laat ik het zo zeggen, functionele zwijgzaamheid. Om verder ongemak te voorkomen is het beter weg te kijken en te zwijgen. Ook in deze roman, die zich in een kleine dorpsgemeenschap afspeelt, zal het luisteren en het kijken het winnen van het spreken.
Dat maakt de mens ‘niet tot drager van licht, maar een onheilspellende voortbrenger van schaduwen’; het zou het thema van deze goede roman kunnen zijn.… (meer)

Een roman over een generatie die , na een lange periode van wederopbouw, uiteindelijk haar plaats in de Spaanse samenleving niet kan vinden. Het best wordt dat duidelijk gemaakt in de beschrijving van Bubén Bertomeu, een door corruptie en machtsmisbruik schatrijk geworden aannemer en projectontwikkelaar. Chirbes laat op een buitengewoon fraaie manier zien hoe gespleten deze persoon is. De schrijver tekent het leven van deze “geslaagde ondernemer’ maar laat ook hem zelf aan het woord. Bij dat laatste ontmoeten we een man die wel degelijk gevoelens blijkt te hebben en zelfs een zekere eruditie heeft, die hij echter volledig ondergeschikt maakt aan zijn materiële ambities. De tegenstelling blijft echter wel wringen, en dat brengt de schrijver op een knappe manier voor het voetlicht.

Ook de overige personages kunnen hun definitieve plaats niet vinden en zijn waarschijnlijk te duiden als typische slachtoffers van een tijdgeest: ‘niet weten welke vorm, welke gestalte je je verlangens moet geven’ en ‘je voelt onbehagen over je omgeving, bent niet tevreden over jezelf, maar je weet niet wat je eraan kunt doen, wat je ervoor in de plaats kunt stellen, en dat verlamt je.’ Een maatschappelijke en morele ontbinding is het gevolg.
Het thema van het boek is met deze zinnen het best samen te vatten.

Zeker geen gemakkelijk boek maar wel verslavend wanneer je er eenmaal in bent begonnen, personages uit eerder werk komen onder andere naam terug en dat maakte het ook tot een feest van herkenning en diepgang.
Heb het gehele (vertaalde) oeuvre van Chirbes nu gelezen en dat geeft me een verrijkt gevoel !!… (meer)