Bart D. Ehrman

Bart D. Ehrman's Misquoting Jesus: the story behind who changed the Bible and why uit 2005 is nu in een prettig lezende Nederlandse vertaling beschikbaar. Voor de behoedzame lezer trekt Ehrman al in de proloog sterk overtuigd van zijn gelijk op: de aanvankelijk als wedergeboren christen theologie gaan studerende jongeman ziet zijn geloofsreis als een doodlopende weg (p.12). De massale corruptie van bijbelteksten wordt aangekondigd, maar nog niet uitgelegd. Ehrman breekt met de traditionele opvatting, dat de Bijbel het onfeilbare, rechtstreeks geïnspireerde woord van God bevat. (p.21). Immers, als God ons direct Zijn woord had willen geven, had Hij de mensheid ook kunnen behoeden voor kopieerfouten. Op p.25 stelt Ehrman dat met De evolutie van de Bijbel het eerste boek voor leken over tekstkritiek geschreven is. Dat ik er inmiddels diverse (vanuit uiteenlopende gezichtspunten geschreven) in de kast heb staan, zij hem vergeven. Ook de bewering dat het jodendom in de context van heidense veelgoden cultussen geenszins uniek is (p.27) doet mijn wenkbrauwen fronzen. De beloofde verrassingen en theologische implicaties vallen na lezing van het gehele boek mee, maar da's natuurlijk maar net afhankelijk van je eigen paradigma en theologie en bijbelgebruik. In de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) is een deel van Ehrmans vondsten 'opgelost' of niet aanwezig, omdat Ehrman zich tot zijn Engelstalige lezerspubliek wendt, velen nog verknocht aan de niet zo netjes tot stand gekomen middeleeuwse King James vertaling .Op andere punten lopen de voorkeuren van Ehrman en het redactieteam van de NBV uit elkaar. Er zitten best verrassende vondsten bij (afhankelijk van je voorgeschiedenis (her)ken je diverse 'moeilijke' passages) bij in Ehrmans betoog. Voorbeelden zijn Lucas 24:51-52 en 1 Corinthiërs 14:34-35. Hier en daar klinkt het weer verrassend, zoals de bewering op p.172, dat de credo's afkomstig zouden zijn van slechts één groep christenen. De kerkgeschiedenis leert anders. Reconstructie van manuscripten is in de loop der eeuwen diverse malen geprobeerd en heeeft veel veranderde verzen en oplossingen of verklaringen hiervoor opgeleverd, zonder dat we gezegend zijn met één ultieme 'oorspronkelijke' tekst.

Aan het eind van het boek is de toon ten aanzien van de kopiisten, die (on)bewust veranderingen aanbrachten in de te kopiëren manuscripten milder dan aan 't begin. Het zijn mensen die lezen, interpreteren, toepassen, kaders gebruiken, zoals wij dat allemaal doen. Lezen en begrijpen, doorvertellen en interpreteren is veranderen van woorden. Dat deden de auteurs van de evangelieën, brieven en openbaringen van het Nieuwe Testament al, en zo ook de kopiisten, onder invloed van sociale context, discussies in de gemeente ten aanzien van de goddelijkheid van Jezus Christus, de rol van de vrouw en de eucharistie. Ehrman besluit "In dat opzicht hebben de kopiisten de Schrift veranderd op manieren waarop wij dat niet doen. In een meer fundamentele zin hebben ze de Schrift echter veranderd op een manier waarop we dat allemaal doen, elke keer als we erin lezen. Zij probeerden namelijk net als wij te begrijpen wat de auteurs hadden geschreven, terwijl ze tegelijkertijd probeerden te zien welke betekenis de woorden van de auteurs voor hen konden hebben, en hoe ze hen konden helpen om hun eigen situaties en hun eigen levens te doorgronden."

En voor wie nog denkt, dat de Nederlandse bijbelvertalingen schoon zijn en 1:1 teruggrijpen op de oorspronkelijke teksten , helaas. Per vertaling worden keuzes gemaakt vanuit een bepaalde context. Daarover zijn treffende verschillen aan te wijzen tussen bijvoorbeeld de Statenvertaling, de NBG en de NBV. De evolutie van de Bijbel brengt je niet van je geloof af, maar moedigt wel aan standpunten ten aanzien van inspiratie, tekstuitleggingen op basis van enkele verzen toe te passen, te herzien.… (meer)