Louis Ferron (1942–2005)

Ik las dit boek minstens 40 jaar geleden en vond het boeiend; nu beluisterde ik het en vond het nog veel beter, misschien ook doordat het bijzonder goed werd voorgelezen. Niet alles is precies begrijpelijk, onder andere doordat er vaak geslikt wordt tussen plaatsen en periodes in het leven van de hoofdpersoon, maar het is meeslepend, origineel en je (ik) kunt toch wel ongeveer begrijpen waar het over gaat. Thema’s zijn, zou ik zeggen, de gemiste vader, verraden vriendschap, zelfverkozen isolement en algemene afkeer van anderen en het leven. Fred of Hofzanger is een mislukte drankzuchtige leraar (natuurlijk) Duits die episodes uit zijn leven, inclusief deels gefantaseerde, vertelt aan verschillende kortstondige bedgenotes en soms alleen aan ons/zichzelf. Het valt hem niet zwaar vrouwen te vinden, want hij is een beroemd schrijver geworden na zijn leraarscarrière. Centraal staat de verhouding tot zijn jeugdvriend Arthur, literair veel begaafder dan hijzelf, met wie hij op avontuur gaat in Karelië, de plaats waar zijn vader, die in de oorlog vocht voor Duitsland, omgekomen is. Karelië ligt ook (of uitsluitend?) in het bos achter het internaat van Arthur en Fred. Daar woont ook Karel, opzichter, pseudo vader, die soigneur is geweest. Er zijn veel prachtige bijna hallucinerende scènes in Finse bossen, bij een verlaten perron, met twee halfnaakte jongens vol erotische suggestie, met een mythische vader-God, met een strenge Karel (sic), die met de jongens ook bij zijn eigen huis niet zo duidelijke, maar des te erotischer, spelletjes speelt. Naast dit thema speelt ook Freds moeder een rol, als on-liefdevolle, de vader doodzwijgende, haar zoon wegduwende en door hem gehate persoon. In de literatuur en in de liefde zou Arthur meer succes hebben dan Fred, ware het niet dat hij voortijdig sterft. Zijn verloofde wordt door Fred overgenomen (en later in de steek gelaten), en ook het boek dat Arthur in petto had wordt door Fred gestolen; daarmee wordt hij zo’n beroemde auteur. Volgens Fred geeft Arthur’s roman een volkomen verkeerde, want teveel op de realiteit gebaseerde, visie. Misschien een soort van motto voor deze roman zelf. In dit boek zitten wel elementen die met biografie van Ferron te maken hebben, die zelf de zoon van een Duitse soldaat en een Nederlandse moeder uit 1943 was (die hem overigens niet opgevoed heeft), en viermaal getrouwd is geweest. Maar een autobiografische lezing van deze roman verklaart niets.… (meer)

35 jaar geleden gelezen en besprekinkje van toen: Een echt Ferron-boek, behalve dat het verhalen zijn: Oostenrijk tussen Sissy en Anschluss, met de normale hoeveelheid stront, slijm, snot en sperma en veel Middeneuropa (Hongarije, Tsjechoslowakije en Oostenrijk zelf). Erg mooi is 'Souvereine reis': Jaroslac Edler von Eynhuf droomt mee met de keizerin in een Zeppelinexpeditie naar de Pool. Hij verbeeldt zich steeds intiem met haar te zijn, maar dan mislukt er toch iets. 'Laat men zich toch niets wijsmaken door al die historici die gekozen hebben voor de meest voor de hand liggende oplossingen. De ware historicus is hij die, in navolging van de grote Mommsen, van mening is dat de geschiedenis alleen door dichters geschreven kan worden,. Historie is niets anders dan verbeelding. Een paarse bril in het donker. Men ziet niet veel, althans niet meer dan me zelf verhapstukken kan' (p. 35). Daar draait de bundel om: die historische waarheid die in het hoofd van gekken, tijdgenoten, zit. Zo ook een vreend intrigantenpension met diplomaten. Duitse pro-Anschlussinfiltranten en zigeunervrouwen: het imperium stort ineen vanuit het oosten. Een hotel ditmaal met een vreemde vogel, drinken in cafés, een hittegolf en wegzinken in vrouw en modder, de laatste twee het onbergijpelijkst.… (meer)