Manuela Gretkowska

Manuela Gretkowska (1964) filozófia szakon végzett a krakkói Jagelló Egyetemen, majd antropológiát tanult Párizsban. Otthonosan mozog az ezredvég elit- és tömegkultúrájában. Mü zgyessz emigrantü (1991), Párizsi tarot (1993) és Metafizikai kabaré. (1994) című regényeivel hatalmas feltűnést keltett és mindmáig kitartó olvasótábort szerzett Lengyelországban. A Kézikönyv az emberekhez főhőse önéletrajzi alak, megfordul Gretkowska életének legfőbb helyszínein, és végig járja a beavatás fokozatait. Útján mesterei, a regényíró Potocki és a kabbalista Abulafia segítik. Gretkowska regényét a kicsit szégyenlős magyar irodalomhoz képest nyíltság, döbbenetes nyelvi radikalizmus jellemzi. A tarot-ról, festészetről, kabbalárólszóló izgalmas elemzéseket a valóságot naturális pontossággal ábrázoló élettörténetek ellenpontozzák. Meghökkentő mű, ezredvégi irodalmi csemege… (meer)

Z czystej poznawczej ciekawości sięgnąłem po tą książkę. Spodziewałem się znaleźć opis podstawowej mrówczej pracy przy organizowaniu od podstaw nowej partii politycznej. Mniej interesowały mnie ploteczki z podwórka, bardziej spojrzenie na organiczną pracę przez laika, który z polityką nie miał do tej pory nic wspólnego.

Partia Kobiet założona przez Gretkowską budziła we mnie mieszane uczucia. Nie jestem szowinistą, kiedyś nawet uważałem się za feministę, ale dojrzałem i nabrałem dystansu. Feminizm jak każda utopijna ideologia miesza ludziom w głowach i robi im wodę z mózgu. Gretkowską natomiast uważam za jedną z bardziej inteligentnych i błyskotliwych osób na naszym polskim podwórku. Zatem pierwszą naturalną dla mnie interpretacją było odczytanie tej hecy jako artystycznego happeningu. Sławny plakat tylko to potwierdzał.

Jaki obraz wyłania się z dziennika, pamiętnika opisującego codzienność tej rocznej przygody? Spodziewałem się szczerze mówiąc więcej refleksji na temat politycznego światka. Dostałem obraz osoby, która zmaga się na co dzień z ludzkimi słabościami i ambicjami, zarówno swoimi jak i innych. Często ulega emocjom, często nie stara się zrozumieć racji rozmówcy, często po prostu nie potrafi ich zrozumieć. Jest w tym bardzo ludzka, tym bardziej że zdaje sobie z tego sprawę bo dobrze to opisuje. Można sobie uświadomić jak niewiele potrzeba, by wpaść w zacietrzewienie i przestać przyjmować argumenty eskalując konflikt. To bardzo cenna nauka.

Z drugiej strony książka jest niestety tylko dziennikiem. Zapisem działań, z którego poza konstatacją złożoności i trudności związanych z grupowym działaniem nie wynosi się żadnej głębszej refleksji o naturze ludzkiej. Dzienniki Gombrowicza wyznaczyły baaardzo wysoką poprzeczkę. W dodatku książka jest niestety nudnawa i gdyby nie to, że poznajemy kulisy wydarzeń które jeszcze pamiętamy to jednak nie były ani te wydarzenia ani te kulisy na tyle fascynujące, by trzymać czytelnika z wypiekami na twarzy przez te trzysta stron.

Jednym słowem – dla koneserów. ;-)… (meer)

Niech Was nie zwiedzie tytuł. Wiedziałem o czym teoretycznie jest Polka. To książka o ciąży, o dziewięciomiesięcznym życiu we dwójkę z nowym człowiekiem. Myślałem jednak że będzie to pretekst to refleksji nad kondycją, nad losem, nad Bóg-wie-czym-tam-jeszcze związanym z macierzyństwem statystycznej Polki. Na przykładzie tej konkretnej wybranej i opisanej matki-polki. Niestety. Polka to imię córki Gretkowskiej, a książka nie wykracza poza tą prywatną sferę ciążową. Znowu przykra konstatacja: Gombrowicz wyznaczył w mojej głowie zbyt wysoką poprzeczkę dla dziennika.

Nie wiem czy rzeczywiście, jak pisze Gretkowska w dialogu ze swoim nieślubnym mężem, nikt dotąd nie napisał książki o ciąży. Być może. Niemniej nie mam poczucia, by artystycznie autorka wyszła z tej próby obronną ręką. Wręcz przeciwnie. Pomimo kilku wysilonych i jakby wyrwanych z kontekstu dywagacji estetyczno-mitologicznych jest to niestety „tylko” zapis ciążowych dolegliwości.

Aczkolwiek nie przeczę, jest w tym wiele interesującego. Autorka nie stara się kreować żadnych koturnów, mamy do czynienia z zupełnie normalną kobietą, której inteligencja i błyskotliwość wcale nie pomagają w radzeniu sobie z normalną fizjologią. Nazwanie po imieniu wszystkich humorów, zachcianek i sposobów radzenia sobie z nimi; opisy fizycznych dolegliwości i ich obrazowa interpretacja; sposoby na zachowanie mimo wszystko normalnego życia (przecież ciąża to nie choroba)... Wszystko przyprawione sporą dozą, czasem czarnego, humoru czyta się o wiele lepiej niż nudną „Obywatelkę”. Jednak po autorce erudycyjnych popisów z „Kabaretu metafizycznego” oczekiwałem jednak trochę więcej. Ale trudno, nie zawsze jest kawior.

Mimo wszystko chyba mogę polecić, w pierwszej kolejności facetom, z zastrzeżeniem jednak, żeby od tej książki trzymały się z daleka wszystkie dziewczyny, które z różnych powodów ciąży się boją. ;-)… (meer)