Jens Christian Grøndahl

Het slot is mooi.

Het verhaal gaat over een vrouw, die de dochter is van een Duitse officier en een Deense vrouw. Moeder wordt als moffenhoer geïsoleerd, maar blijft haar liefde trouw, ook al ziet ze de Duitser nooit meer. Dochter Ellinor, de hoofdpersoon, groeit ook geïsoleerd op. Ook zij blijft haar liefde voor haar eerste man trouw, ook al had hij een affaire met haar beste vriendin. Het amoureuze par overlijdt, waardoor Ellinor samengaat leven met Georg, de man van haar overspelige vriendin. Ze probeert met hem zijn kinderen zo liefdevol mogelijk op te voeden. Als Georg overlijdt werkt ze zich weer terug in eenzaamheid. Ook zij is haar twee liefdes trouw gebleven.

Pas in de laatste alinea verklaart ze haar keuzes: “De foto hing aan de muur zodat de kinderen konden zien hoeveel ze van elkaar hadden gehouden. Dat is het enige wat telt voor het kind. We vergeven onze ouders als ze ons vergeten, zolang ze maar van elkaar houden.“… (meer)

je hebt van die romans die al na één pagina duidelijk maken dat de schrijver ervan het geheim, de veellagigheid, de complexiteit en de ongrijpbaarheid van het leven helemaal doorgrond heeft; en dat niet met hoogdravende stellingen aantoont, maar bijna achteloos. Dit is er zo eentje. Het telt amper 140 bladzijden, maar wat een diepte steekt hierin.

Vormelijk is het eigenlijk vrij simpel: het is een lange monoloog, een soort van brief, van een zekere Ellinor tot haar hartsvriendin Anna, die 40 jaar geleden omgekomen is in een lawine; Ellinor is nadien met Anna’s man Georg getrouwd en heeft mee hun twee zoontjes opgevoed. Georg is onlangs overleden (“Nu is jouw man ook dood, Anna. Jouw man. Onze man.”, is meteen de intrigerende eerste regel van dit boek), en dat is blijkbaar het moment dat twee vrij dramatische elementen die Ellinor misschien altijd gevoeld heeft of zelfs geweten heeft, ten volle tot haar doordringen, en haar aanzetten om ze onder ogen te zien en doortastend te handelen. Dat klinkt vrij vaag, maar meer kan ik echt niet vrijgeven, zonder het leesplezier (de term is hier niet helemaal op zijn plaats) te vergallen. Maar ach, eigenlijk gaat het niet om die plot: het gaat om de rouw en het in reine komen van Ellinor, in een gesprek met haar zelve, dat alleen voor de vorm gericht is tot Anna. Ellinor (her)ontdekt met andere woorden in deze monoloog haar eigen identiteit.

Grondahl haalt geen grote metaforen boven, zijn stijl is bijna spreektalig (dit is tenslotte een monoloog) en onopgesmukt. Maar dat is de grote kracht: hij laat Ellinor rechttoe-rechtaan spreken over dingen die heel haar leven grotendeels toegedekt zijn gebleven. En dat gaat gepaard met een afwisseling van aarzelingen en twijfels, resolute voornemens en harde kritiek, maar toch altijd ook breekbaarheid. Knap.

Mijn enige teleurstelling is dat ik graag nog wel wat meer had gehad: ik denk dat Grondahl enkele verhaallijnen gerust nog had kunnen uitdiepen. Want zo komen de ene zoon, topbankier Stefan en zijn hoogmoedige en bazige vrouw Mia (“ze vulden hun gigantische huis met zichzelve”) nogal uitgebreid en karikaturaal aan bod, maar blijft de tegenpool, de andere zoon Mortens nagenoeg buiten beeld. Ook de aflijvige George blijft niet meer dan een goedmoedige man. Daar had meer in gezeten. Maar niet geklaagd: dit is hoogstaande literatuur!… (meer)