Gijs van der Ham

De auteur van het boek, Gijs van der Ham, windt er in de inleiding geen doekjes om : 'Dit boek is geïnspireerd door het prachtige A History of the World in 100 Objects, geschreven door Neil MacGregor, directeur van het British Museum in Londen. Dat boek was gebaseerd op een reeks radio-uitzendingen waarin voorwerpen uit de collectie van dat museum werden besproken.' De scope van het hier besproken boek is een stuk smaller dan dat van het voorbeeld, namelijk de geschiedenis van Nederland, en bovendien viel de publicatie van dit boek samen met de heropening van het Rijksmuseum in april 2013, tien jaar nadat het in 2003 sloot voor wat toen nog een ingrijpende, vijf jaar durende renovatie leek. Het boek zou dus kunnen worden opgevat als handleiding bij de nieuwe opstelling van het bij de heropening zogenoemde 'Nieuwe Rijksmuseum', maar dat wordt in de tekst nergens vermeld. Bovendien komen lang niet alle besproken objecten in de vaste opstelling van het museum voor. Zo worden onder meer enkele tekeningen en foto's besproken, kwetsbare objecten die niet te lang tentoongesteld mogen worden, en die tegelijkertijd een relatief groot deel uitmaken van de totale collectie van het Rijksmseum.
De auteur bespreekt de honderd geselecteerde objecten gegroepeerd rond bepaalde thema's, met daarbinnen een min of meer chronologische volgorde. Zo kan het dus wel gebeuren dat na het bespreken van enkele objecten rond een thema, de volgende objecten ouder zijn en de lezer dus weer een eeuw wordt teruggezet. Hier en daar wordt geprobeerd om verbanden te leggen tussen de besproken objecten door naar ze te verwijzen middels het nummer waaronder het werd besproken, maar een dicht netwerk aan verbanden levert dit niet direct op. Niet althans zo dicht als in het voorbeeld voor dit boek, Neil Macgregors A History of the World in 100 Objects, of diens recenter verschenen Germany : Memories of a Nation. Een pluspunt aan dit boek is dat het achterin is voorzien van een gedeelte, waarin de inventarisnummers van de besproken objecten zijn opgenomen, zodat identificatie een stuk gemakkelijker wordt, en enkele literatuurverwijzingen (indien over het object eerder werd gepubliceerd). Daarmee overstijgt dit boek het niveau van een eenvoudig 'honderd hoogtepuntenboek', waarvan er de laatste tijd steeds meer worden uitgebracht maar die als naslagwerk niet te gebruiken zijn.
Het Rijksmuseum en de auteur mogen hier gecomplimenteerd worden met dit fraai vormgegeven, vlot geschreven overzichtsboek. Zoals hierboven al gemeld brengen steeds meer musea boeken uit, met daarin tussen de tien tot maximaal honderd topstukken. Dat is allemaal heel mooi en lovenswaardig, maar het levert een versnipperd beeld op, waarin het aantal topstukken alleen maar toeneemt zonder dat het een verhelderend beeld oplevert. Het wachten is nu op een boek waarin honderd topstukken uit de Collectie Nederland worden gepresenteerd, het liefst door het publiek geselecteerd, topstukken die niet per sé uit museale collecties afkomstig moeten zijn, maar ook daarbuiten mogen voorkomen. Nederland kan hierin een voorbeeld nemen aan Ierland, waar verschillende instellingen gezamenlijk A history of Ireland in 100 objects publiceerden, geschreven door de journalist Fintan O'Toole. Zie : https://en.wikipedia.org/wiki/A_History_of_Ireland_in_100_Objects… (meer)

Goed geschreven begeleidend boek bij de tentoonstelling over de tachtigjarige oorlog in het Rijksmuseum. In het hoofdverhaal, van de hand van conservator Gijs van der Ham, wordt het verloop van de oorlog in acht verschillende thema's besproken, waarbij de tentoongestelde voorwerpen zijn afgebeeld, en hier en daar ook (kort) besproken. Enkele zeer korte essays besluiten het boek, en halverwege het hoofdverhaal is ruimte voor een aantal korte stukken over onderwerpen, die in de begeleidende televisieserie verder worden uitgediept. Als kunsthistoricus vind ik het jammer dat er niet meer aandacht is voor de voorwerpen zelf, in de vorm van entries, maar dit lijkt een ontwikkeling die al langer gaande is in Nederland, en niet te stuiten lijkt. Jammer!… (meer)