Mohsin Hamid

Dit boek kreeg wereldwijd hoge scores, dus een “must read”.
Het behandelt het thema van de migratie, waarbij twee protagonisten worden geïntroduceerd, Saïd en Nadia, die wel door mekaar worden aangetrokken, maar niet echt verliefd zijn. Ze hebben min of meer gezworen om samen door het leven te gaan, maar meer en meer wordt het een broer-zuster verhouding.

Misschien is het niet slecht om de eerste alinea van het boek weer te geven.

"In een stad die overspoeld werd door vluchtelingen maar nog wel min of meer in vrede verkeerde, althans niet openlijk in oorlog, ontmoette een jonge man in een leslokaal een jonge vrouw en sprak haar niet aan. Dagenlang niet. Zijn naam was Saïd en haar naam was Nadia en hij had een baard, geen volle baard, meer een bestudeerd nonchalante zweem van stoppels, en zij was steevast van de punten van haar tenen tot aan het kuiltje van haar hals gehuld in een golvend zwart gewaad. In die tijd kenden de mensen nog de luxe om er min of meer uit te zien zoals ze wilden, qua kleding en haarstijl, binnen zekere grenzen wel te verstaan, dus deze keuzes stonden ergens voor."

De eerste honderd bladzijden wordt beschreven hoe moeilijk het leven in “het land” is, dus vluchten is uiteindelijk de enige optie. Vluchten doe je niet zo maar, en “het grote twijfelen” wordt dan ook de toonaard waarin dit boek wordt geschreven. Al in deze eerste paragraaf komt deze twijfeling, die ook de schrijfstijl van de auteur wordt, tot uiting “… maar nog wel min of meer in vrede verkeerde, althans niet openlijk in oorlog, …”; “ … hij had een baard, geen volle baard, …”; “ … tijd kenden de mensen nog de luxe om er min of meer uit te zien zoals ze wilden, qua kleding en haarstijl, binnen zekere grenzen wel te verstaan, …”. Een soort aarzelend schrijven, dat althans mij op de zenuwen begon te werken. Dit is dan ook mijn grootste kritiek op dit boek.

Ik vermoed dat het boek zo een hype is geworden als gevolg van het thema “migratie”, dat weliswaar in de eerst honderd bladzijden (vrees en twijfel om te vluchten) goed is uitgewerkt, maar eens de vlucht wordt genomen, niet echt realistisch wordt aangepakt in het tweede deel van het boek.

De twee protagonisten gaan van het ene land naar het andere, en de ontsnappingsroutes gaan via deuren (een magisch realistisch tintje dat door sommige recensenten subliem wordt genoemd, maar toegegeven wel een goede vondst is om zich te concentreren tot het leven in de verschillende landen, mij noch gestoord noch geflatteerd heeft).

De volgende 100 pagina’s gaan dus over het vluchten, maar zijn niet echt geloofwaardig. Steden zoals London, Wenen, Amsterdam komen in beeld, en ook California wordt aangedaan. Waar ze in London in een vrij luxueus huis terecht komen en daar dan ook het etiket “krakers” opgeplakt krijgen, en zelfs een bijna regulier statuut krijgen, is het blijkbaar in California geen enkel probleem om werk te vinden. Ook drones komen op een moment op toneel. Allemaal eerder storende plots dan echt ondersteunend aan het verhaal en vooral niet echt iets bijbrengen aan de (vermoedelijke) bedoeling van de auteur om aan te tonen dat er in alle landen en regio’s migranten zijn. Overigens, op einde van hoofdstuk 10 is te lezen …. "We zijn allemaal migranten in de tijd."

Dit is een verhaal over twee ontheemden …. maar er passeren nog meer ontheemden, die kris kras de lijn van het basisverhaal doorkruisen en wat te oppervlakkig uitgewerkt worden om overtuigend te zijn.

Misschien moet ik nog even verduidelijken wat er me aan de “enerzijds/anderzijds schrijfstijl” heeft geërgerd. Ik doe dit door een klein fragment te citeren, nu uit het einde van het boek (eigenlijk lukraak gekozen, want analoge fragmenten zijn gemakkelijk te vinden).

"Er was ook intimiteit, want het aflopen van een relatie is als een sterfproces, en de gedachte aan sterfelijkheid, aan de dood, kan ons eraan herinneren hoe waardevol iets is, en zo ging het ook met Saïd en Nadia, dus al praatten en deden ze steeds minder met elkaar, ze zagen elkaar meer, zij het niet vaker."

(wat is het nu, zagen ze elkaar nu meer of niet?)

Kortom, dit boek dat wel een belangrijk thema aansnijdt, doet het wat te oppervlakkig en vooral te twijfelend (ook in stijl), om me echt te bekoren.… (meer)