Steven Berlin Johnson

Vanaf vorige week is de schitterende HBO-televisieserie The Wire – eindelijk – in België te bekijken op Acht, een digitale zender enkel beschikbaar op Telenet en Belgacom Digital TV. Elke liefhebber heeft de dvd-boxen natuurlijk al lang aangeschaft en meerdere keren bekeken. De serie wordt terecht de hemel in geprezen en is een modelvoorbeeld van hoe ‘populaire cultuur’ kan wedijveren met de klassieke septem artes liberales.

Dat is ook de centrale stelling van het boek Everything bad is good for you (2005) van Steven Johnson. Johnson probeert aan te tonen hoe onze samenleving onderhevig is aan een Sleeper curve: zelfs de passieve couch-patatoe die plaatsneemt voor televisie, gameconsole of computer ontwikkelt onbewust nieuwe en zeer complexe vaardigheden.

Die vaardigheden vat hij aan de hand van een hoofdstuk over games samen als probing en telescoping. Probing is het bijna op Hegeliaanse manier op zoek gaan naar een oplossing: in een game ga je muisklikkend op zoek de oplossing, je bouwt steeds nieuwe hypothesen op om je volgende level te halen. Telescoping is de vaardigheid om al die hypothesen en oplossingen aan elkaar te rijgen, er structuur, sequentie en verhaal in te brengen.

Ook televisie, film en het internet stimuleren het gebruik van die nieuwe skills. Johnson’s boek is nogal onevenwichtig en gaat bijzonder vlug over die twee laatste heen. In het laatste hoofdstuk struikelt hij bovendien over semi-wetenschappelijke neurologische verklaringen en sleurt hij er ook het Flynn effect, een theorie die stelt dat ons IQ elke generatie stijgt, bij.

Wat me echt bijblijft aan dit boek is hoe sterk economische drijfveren in media en technologie onze cultuurbeleving beïnvloeden. De verschuiving van het vroegere ‘eenmalig’ uitzenden naar record, time-shift en on demand televisiekijken heeft ertoe geleid dat de complexiteit van alle verhalen en show op televisie exponentieel stijgt: zelfs simpele kwisprogramma’s of soaps vragen nu meer van de kijker dan vroeger. De geldschieters die vroeger aandrongen op least objectionable programming, gaan nu vol voor most repeatable programming: heruitzendingen, dvd’s en fansites waar elke aflevering tot op het detail wordt bediscussieerd, zijn veel meer waard dan de première.

No wonder networks were so afraid to challenge and confuse; if the show didn’t make complete sense the first time around, that was it. There were no second acts. [...] Now, repeats are more lucrative than original runs.… (meer)