Lieve Joris

"Na alles wat ik die dag gezien heb, is het een absurd beeld : in Gbadolite (geboortestreek van Mobutu) worden miljoenen gespendeerd aan waanzinnige projecten op verzoek en vermaak van de president van Congo en in Kinshasa worden door derdewereld-organisaties aalmoezen binnengesluisd om de bevolking te voorzien van medicamenten".
Hierdoor krijg je in dit boek een beeld hoe het er in zulk land aan toe gaat. Wat je wel verontrust is dat de ontwikkelde landen van deze manier van werken op de hoogte zijn en toch die corrupte machthebbers de hand boven het hoofd blijven houden. Wie draagt de meeste verantwoordelijkheid ? Een vraag die in deze tijden van enorme vluchtelingenstromen wel even doet nadenken.… (meer)

Lieve Joris reisde voor "Dans van de luipaard" ruim een jaar door Kongo. Lieve Joris heeft kennis van en liefde voor Kongo en zijn bewoners, maakt gemakkelijk vrienden met onbekenden, maakt scherpe observaties en stelt kritische vragen. Dit alles maakt haar boek tot het ideale gezelschap voor een leunstoelreiziger en zorgt ervoor dat dit haar beste boek tot op heden is en voor mij het beste Nederlandstalige reisverhaal dat ik ken.
Lieve Joris vangt haar reis aan in Kinshasa, de 6 miljoen inwoners tellende hoofdstad van Kongo en reist vandaaruit naar verschillende uithoeken van het land om vervolgens steeds weer in Kinshasa terug te keren. Op het moment van haar aankomst is het onrustig in Kongo, dictator Mobutu is net verdreven door een leger van kindsoldaten onder aanvoering van Laurent Kabila.
Een aantal frasgmenten uit het boek:
- Bij Mobutu's zoon Kongolo - beter bekend als Saddam Hussein - werden stapels voetbaltickets gevonden, die hij vóór elke wedstrijd confisqueerde en doorverkocht. "Die kleine Saddam oefende hier een ware terreur uit, het was een echte maffioso. Hij stal een hele rits Mercedessen van het laatste model bij een dealer en reed er met zijn gevolg mee over de boulevard, op klaarlichte dag, met alle lichten aan. Wanneer hij een meisje zag dat hem beviel, liet hij haar oppikken door zijn bodyguards. Mobutu wist dat zijn zoon zo was, het kwam hem goed uit, op die manier kon hij zijn volk terroriseren."

- "Die baas van jou is behoorlijk over zijn toeren," zeg ik later tegen Christian. "Hij had teveel macht," zegt Christian, "hij weet niet waar hij het zoeken moet nu hij die kwijt is. Iedereen die veel met de president omging, gedroeg zich thuis op den duur als een kleine Mobutu."

- "Gaat het?" Christian staat voor me met een grijns op het gezicht. "Hebben we je niet te erg gepest?" Ik haal mijn schouders op. Hij leunt met zijn rug tegen de muur en kijkt me tersluiks aan. "Ik maak me zorgen over je," zegt hij. "Oh ja?"
Hij heeft op iets zitten broeden, geloof ik, maar weet niet goed hoe erover te beginnen. "Ik zou je iets willen vragen," zegt hij na een tijdje, "maar ik ben bang dat je me indiscreet zal vinden." "Voor de draad ermee," moedig ik hem aan, volgende week ben ik weg en zie je me nooit meer, wat maakt het uit?
"De manier waarop jij over zwarten praat, het lijkt wel alsof je niet zou aarzelen om ... intiem contact met hen te hebben." Ik schiet in de lach.

- "Waarom denk je dat deze mensen zwart zijn?" vraagt Bove knorrig. "God heeft hen te lang in deoven laten zitten. Ze zijn verbrand."

- Ik overwin mijn weerzin en neem een bad, volgens de beproefde methode: ik steek mijn grote teen als stop in de afvoer en wind een handdoek om de kapotte kraan, tegen het spetteren. Terwijl het bad volloopt, kijk ik naar de kakkerlakken die in het licht van mijn zaklamp aan mijn slippers snuffelen.

- "Plunderaars zijn net kinderen," zegt hij, "ze gaan recht op hun doel af en stelen alles, zonder na te denken. Ze doen alsof heet einde der btijden is aangebroken, maar na afloop zitten ze daar, verdoofd, zonder afzetmarkt, met een grasmaaier van de zusters terwijl ze geen gazon hebben, met een wasmachine terwijl ze geen electriciteit hebben, met een tafel terwijl ze in een hut wonen, met Vlaamse boeken terwijl ze geen Vlaams praten!"

- Mobutu wist precies wat hij met schreeuwers aan moest: hij gaf hun een ministerspost en schakelde hen daarmee in één klap uit. Zo'n minister werd doorgaans na een halfjaar weer vervangen, niet lang genoeg om zijn dossiers te bestuderen, maar wel om zijn zakken te vullen.

- De minister van Landbouw kondigt trots aan tweeduizend tractoren te hebben besteld. Zomaar, pardoes, zonder enig vooronderzoek. Tweeduizend tractoren om de noodlijdende Congolese landbouw uit het slop te halen! Ik zie de roestende wrakken in de brousse alweer voor me.

- Tijdens mijn eerste reis riepen Zaïrezen vaak: "U had hier in 1960 moeten zijn, toen was dit een prachtig land, toen werkte alles nog!" Nu zeggen ze: "Oh, was u hier in '85 en '86, dat waren goede jaren, toen liep alles nog op rolletjes!" Wat zullen ze over tien jaar zeggen? Denken de nieuwkomers wel eens aan de mogelijkheid dat alles slechter zou kunnen gaan, dat hun roestige jaren-zestigideeën het land misschien nog verder zullen doen wegzinken?

- Niet de politici, maar de zangers praten in dit land tot hun volk en rijgen de steden die door slechte verbindingen uit elkaar zijn gedreven, met hun muziek aan elkaar.

- Meneer Nassim kijkt mistroostig naar buiten. Het regent - dat betekent dat niemand die ochtend op zijn werk zal verschijnen. "Hebben ze geen regenjassen dan?" "Die hebben ze nergens voor nodig," bromt hij, "als het regent, gaan ze simpelweg niet naar buiten. Ze wachten tot het ophoudt."

- "Mutu na mutu abongisa," citeert José Mobutu als we weer op weg zijn. Laat iedereen zijn zaakjes regelen. De Zaïrezen interpreteerden dit volgens hem op geheel eigen wijze: laat iedereen stelen - de ambtenaar op zijn ministerie, de arbeider in zijn fabriek, de verkeersagent op straat. En vermoedelijk had Mobutu het ook zo bedoeld.… (meer)