James Kelman

Het droeve verhaal van busconducteur Hines, gevangen in een dead-end job, vrezend voor zijn huwelijk, dromend van een betere toekomst, evenwel zonder een weg naar die betere toekomst te zien. Kelmans kenmerkende stijl is ook hier allesoverheersend - heel wat interne monoloog, veel Schots idioom, humor, vloekwoorden, maatschappijkritiek, ... - maar misschien wat minder gebalanceerd dan in zijn latere romans. Dromen, gesprekken, fantasieën, herinneringen, observaties, ... het loopt bij momenten net iets te veel in elkaar over om het nog te volgen. Maar net zo goed staan een aantal pagina's verder de tranen in je ogen bij Hines' besef dat het allemaal bedroevend weinig zin heeft.… (meer)

Je kan stilaan een heuse boekenkast vullen met boeken waarin je het verhaal van een kind kan lezen, door dat kind zelf verteld. Vaak zijn die boeken niet eens zo slecht, wel integendeel, maar steunen ze wel nogal overvloedig op wat wij volwassenen bij zo'n eigenwijs kind al snel 'naïeviteit' noemen. Meer dan door de beeldende beschrijving of door de waarheidsgetrouwe portrettering boeit dan zo'n verhaal door 'de ogen van het kind', dat ons het eigen, 'volwassen' perspectief in vraag doet stellen.

James Kelman - die ik stilaan toch wel als één van mijn favoriete schrijvers moet bestempelen (en waarvan ik dus dringend ALLES moet gaan aanschaffen) - pakt het anders aan. Zijn protagonist is allesbehalve naïef: een kranige jongen van zijn 6de (of 7de of 8ste?) jaar tot zijn 12de, vertelt in een heuse monoloog, opgedeeld in korte en langere hoofdstukken over wat hij allemaal doet, denkt en rond zich heen ziet, over hoe zijn wereld gestructureerd is, hoe vriendschappen werken, wat het verschil is tussen protestanten (proddies) en katholieken (rc's), over klimmen in bomen en regenpijpen, over roken, over honden, over voetballen, over grote broers, over masturbatie, over vechten, over beste (en slechte) vrienden, vaders en moeders, over grootouders, over zwemmen, over lezen, over geld, over school, over meisjes, over hoe je moet reageren in welke situaties, en wat je beter niet kan doen in andere situaties ...

Hij beschrijft hoe er geen groter genot is dan wanneer je succesvol een boom (of een gebouw) beklimt, of wanneer je een goal maakt, en meteen daarop vertelt hij hoe alles s**te is wanneer alle aandacht weer eens naar zijn grote broer gaat, wanneer zijn vader hem maar niet wil begrijpen, of wanneer zijn grootvader sterft.

Kelman slaagt erin om die kleine eigenwijze jongen volledig geloofwaardig te maken, zonder hem te beperken in zijn denkvermogen. Wanneer hij uitlegt waarom hij aan weglopen denkt, of waarom hij toch best een mes bij zich zou dragen klinkt dat volledig redelijk - wat moet je anders doen als ze met meer zijn, als ze groter zijn? - zijn beschrijvingen van het klimmen op muren (de tactische besprekingen die daarbij onontbeerlijk waren) en het voetballen tijdens en na schooltijd (waar eindigde het speelveld, hoe werden de ploegen verdeeld, de vaak amper rond te noemen ballen ...) brachten me meermaals mijn eigen kindertijd in herinnering: naar het voetballen, naar de goede en slechte vrienden, naar de meisjes, naar het vechten, naar het klimmen (in bomen, op muren en op daken), naar zakmessen, naar schuilplaatsen, naar bouwwerven, naar treinsporen, naar grootvaders, naar kleine zus, naar honden, verroeste vogelkooien, naar steenoorlogen, naar braambesstruiken en brandnetelvelden, naar ijsfietsen, naar ramengooien, ...

Kieron Smith, a boy is een ode aan een kind, en aan de complexiteit van het kindzijn - zoals bvb. Doctor Sax van Jack Kerouac dat ook is. Kind zijn is nl. geen spel, zoals wij aftandse (en de voor het denken van een kind weinig relevante) volwassenen dat wel eens willen verheerlijken. Het is een avontuur op leven en dood.

http://occamsrazorlibrary.blogspot.com/2009/04/kieron-smith-boy.html… (meer)