Mariana Mazzucato

Mariana Mazzucato (Rome °1968 - ) De Italiaanse ouders van Mazzucato verhuisden toen zij vier was naar de VS, toen haar vader ging werken als natuurkundige aan de Princeton University. Zij haalde een bachelor in geschiedenis aan de universiteit van Tufts en haar Master- en PhD-studie (1999) in de economie aan The New School.
In het jaar 2000 keerde ze definitief terug naar Europa en werd in 2004 gewoon hoogleraar politieke economie aan de Science Policy Research Unit van de University of Sussex. Met dit boek won ze in 2014 de New Statesman SPERI prijs.

Samenvatting:

Mazzucato neemt het op voor de overheid van de Verenigde Staten en de rol die ze heeft gespeeld en nog altijd speelt bij het aanzwengelen van een economie gebaseerd op innovatie van producten en productieprocessen. En ze toont aan dat de mantra's van de neo-kapitalisten als zou enkel de private sector daarvoor zorgen, door de R&D betaald door de bedrijven, en het kapitaal verstrekt door venture capitalists, gewoon niet waar zijn. Deze en andere mythes van de neo-kapitalisten wil Mazzucato uit de wereld, omdat ze vermogen om te innoveren en de economie van de USA verzwakken.

Ze verwijst naar de oprichting van een reeks overheidsorganisaties tijdens en vlak na de 2e wereldoorlog o.a. het Manhattan project , de Atomic Energy Commission en de National Aeronautical and Space Agency (NASA). Het Pentagon werkte er nauw mee samen om nieuwe technologieën verder te ontwikkelen, zoals kernenergie voor oorlogs- en vreedzame doeleinden, straalmotoren, lasers en biotechnologie.
Begin 1958 werd ARPA (Advanced Research Projects Administration ) opgericht, als een reactie op de lancering van de Russische Sputnik in 1957. De naam werd in 1972 DARPA met de D van Defense. Het is een kleine organisatie met een ruim budget, die direct aan het Pentagon rapporteert. Er werken enkele honderden wetenschappers en ingenieurs gedurende maximum 4 tot 6 jaar, als program manager voor een specifieke project met concrete doelstellingen. Ze krijgen een grote autonomie om ervoor te zorgen dat de USA op bepaalde technologische gebieden wereldleider wordt of blijft.
De program managers bemiddelen tussen universiteiten en onderzoekcentra en ondernemers die een innovatief bedrijf willen oprichten, brengen starters in contact met durfkapitalisten of grotere bedrijven die het vermarkten van hun innovatieve producten kunnen doen enz.

Het succes van DARPA heeft met vier zaken te maken (Block 2012):
1. DARPA is een kleine organisatie van vooraanstaande wetenschappers met grote autonomie over de besteding van het budget, met als enig doel wetenschappelijk onderbouwde oplossingen te vinden voor specifieke problemen.
2. DARPA financiert zowel fundamenteel als toegepast onderzoek, en begeleidt starters, bestaande bedrijven of consortia, die in staat lijken om deze problemen op te lossen
3. DARPA benadert bedrijven die de nieuwe producten op de markt zouden kunnen brengen.
4. DARPA superviseert de ideeën, middelen en mensen die meewerken aan de projecten
DARPA bewijst dat de mythe ongegrond is dat een overheid niet in staat is om flexibel, gedreven en vindingrijk innovatie vooruit te helpen.

Mazzucato gebruikt de geschiedenis van Apple om aan te tonen dat dit icoon van innovatie op gebied van gebruikerselectronica, zonder overheidshulp nooit ergens geraakt zou zijn. Ondanks startsubsidies en het toepassen van de resultaten van door de overheid betaald onderzoek kelderde de omzet eind 1980 en geraakte Apple in de problemen. Als de overheid niet bereid was geweest gedurende de jaren 1990 Apple computers te kopen voor haar scholen, had Apple de boeken moeten sluiten.

De come-back rond 2006 met de i-Pod,i-Phone en i-Pad was een succes omdat Apple, terug onder leiding van Steve Jobs,
• een heel goede neus had voor het potentieel van opkomende technologieën;
• heel bedreven was in het integreren van deze technologieën in hun productontwerpen ; en
• een duidelijke bedrijfsvisie had op de meerwaarde van klanttevredenheid en design en deze visie gedreven omzette in werkelijkheid

Deze i-producten integreren volgende technologieën: [ steunend op origineel onderzoek door ]
1. Microprocesoren (CPU), [ DARPA]
2. Dynamic random access memory (DRAM), [DARPA]
3. Micro hard drive storage (HDD), [DARPA en Ministerie van Energie]
4. Liquid crystal display (LCD), [NIH, NSF, Ministerie van Defensie]
5. Li-polymeer en LI-ion batterijen [ Ministerie van Energie]
6. Digital signal processing (DSP) op basis van Fast Fourier Transformation (FFT) , [Army research Office]
7. Internet (www), [DARPA]
8. Hyper text transfer protocol (HTTP), [CERN]
9. Hyper text mark up language (HTML), [CERN]
10. Draadloze netwerken (WiFi) , [US Army]
11. Global positioning system (GPS), [Navstar Ministerie van Defensie , US Marine , US Army]
12. Click wheel navigation & multi task screens [RRE, CERN]
13. Kunstmatige intelligentie (AI) & voice user interface (spraak herkenning), (ook bekend als Apple SIRI), [DARPA]

Apple heeft, zoals veel andere ondernemingen in de USA, veel baat gehad bij de bescherming van de “intellectuele eigendom” (patentrechten) door de overheid, en van haar onvermoeibare inzet voor een gemakkelijke toegang van USA producten in alle landen van de wereld.

Terwijl Apple wereldsuccessen met zijn nieuwe producten behaalde, blijkt uit de financiële rapporten dat haar R& D bestedingen als % van de omzet tussen 1999 en 2011 flink gedaald zijn: van 5.1% in 1999 over 7.5 % in 2002 en 2003 naar een schamele 2.2 % in 2011. In vergelijking met 13 wereldwijde concurrenten kwam Apple daarmee op de 3 laagste plaats. Dat bevestigt dat Apple zich niet veel bezig houdt met onderzoek naar nieuwe technologie, maar vooral met het integreren van technologie die elders is ontwikkeld. [ commentaar RvM: origineel was Steve Wozniac de technologische denker bij Apple. Steve Jobs was het marketing-genie. Apple heeft destijds overigens ook veel ideeën / technologie gehaald bij Xerox labs, o.a. de grafische gebruikersinterface en de muis.]

Mazzucato behandelt ook voorbeelden uit de sector van windenergie en foto-voltaïsche zonnepanelen. De overheid in de USA heeft haar industrie meer tegengewerkt dan nodig, door haar politiek in verband met groene energie te veranderen, omdat er in het begin niet snel genoeg veelbelovende producten uit voortgekomen waren. Mazzucato vergelijkt de politiek van de Chinese overheid ten aanzien van de Chinese zonnepaneelfabrikant SunTech met die van de overheid in de USA ten aanzien van Solindra, en de gevolgen daarvan. Beide bedrijven kwamen rond 2010 in moeilijkheden door te investeren in meer productiecapaciteit dan dat ze zonnepanelen in Duitsland konden verkopen, terwijl hun eigen thuismarkt nauwelijks ontgonnen was. De Chinese overheid heeft SunTech door die moeilijke periode geholpen met extra middelen, om zo haar vroegere onderzoek, subsidies en andere inspanningen niet teloor te zien gaan. Het privé kapitaal dat de aandelen van Solindra in handen had, was niet bereid de overbruggingsperiode te financieren, omdat dat het rendement op hun aandelen sterk zou verminderen, en het heeft er alles aan gedaan om zoveel mogelijk te recuperen uit het failissement van Solyndra. De overheid van de USA kreeg zo goed als niets, ondanks haar investeringen in onderzoek waarvan Solyndra geprofiteerd had. Dit illustreert het parasitaire karakter van het innovatiesysteem waarmee de USA zichzelf heeft opgezadeld: een systeem waarin de financiële belangen overal en altijd rechter en beul zijn als er wat misloopt.

In theorie zou een overheid de vruchten van haar innovatiebeleid moeten terugverdienen door middel van belasting (bedrijfsbelasting en inkomensbelasting van de werknemers) van de bedrijven die daarop gebaseerde innovatieve producten en diensten aanbieden. Door belastingontwijking van (overwegend) grote internationale bedrijven valt dit vaak tegen.
Niet alleen worden de winsten uit risicovolle innovaties oneerlijk verdeeld tussen de overheid en de private sector, maar ook onder elkaar binnen de private sector.

Drie mythes over innoveren.
1. Er is alleen R&D nodig om te innoveren. Echt nieuwe innovaties kunnen niet terugvallen op bestaande infrastructuur en kennis om ze te kunnen produceren, verkopen, onderhouden en gebruiken. [ vb. De snellaadstations van FastNet langs de Nederlandse autostrades, die gebruikers van zuiver elektrische auto’s gerust moeten stellen dat ze overal naartoe kunnen en niet zonder stroom gaan vallen.]
2. Small is beautiful. Startende bedrijfjes zijn de toekomst. GE is een relatieve laatkomer zowel in de windenergie waar ze de technologie van Zond Corp. overkocht van Enron toen dat in moeilijke papieren geraakt was, als in zonnepanelen, toen sommige van de Amerikaanse producenten al failliet waren. Het is goed vertrouwd met de resultaten van het vroegere onderzoek van de overheid, en heeft belangrijke complementaire troeven om wereldwijd en in grote volumes actief te zijn: veel diepere zakken dan startende bedrijven; een omvangrijk wereldwijd verkoops- en onderhoudsnetwerk; een goede reputatie van betrouwbare leverancier bij bestaande klantenkringen en bij investeerders. Schaalgrootte is noodzakelijk om groene energievoorziening uit te kunnen bouwen op continenten.
3. Durfkapitalisten nemen graag risico’s. Durfkapitalisten zijn “ongeduldige” financiers.
Ze worden enkel gedreven door maximalisatie van het financieel rendement voor zichzelf. Ze zoeken “rijpe” opportuniteiten, “low hanging fruit” waarvan de ontwikkelingsrisico’s beperkt zijn, en waarvoor relatief weinig extra financiering nodig is om het potentieel binnen 3 tot 5 jaar aan te tonen, waarna de geschatte toekomstige winst kan verzilverd worden door naar de beurs te gaan of een ander interessant exit-scenario.

Eigen commentaar:

Deze keer horen beleggers en privé bedrijven uit een onverwachte hoek dat “Aandeelhouderswinst maximalisatie” roofbouw is .
De argumenten gaan deze keer niet over het feit dat de werknemers die de meerwaarde mee hebben gecreëerd, achtergesteld worden bij de top van de directie en de aandeelhouders, of dat de winsten worden geprivatiseerd en de verliezen gesocialiseerd zoals vb. bij de bankencrisis van 2008 (too big to fail). Het gaat er deze keer over dat de geldhonger van aandeelhouders en topdirecties de kip met de gouden eieren aan het slachten is, omdat ze hun foute voorstelling van zaken zelf beginnen te geloven, over de rol van de overheid bij het aanzwengelen van innovatie.

Ik vraag me af wat de bedoelingen van de overheid zijn bij het aanmoedigen van wind- energie en zonne-energie. Zijn ze enkel geïnteresseerd in groei van het BNP, van de lokale tewerkstelling, en van de belastinginkomsten die daarmee samenhangen? Of “It’s the economy , stupid!” zoals Bill Clinton goed wist als het over zijn kans ging om als president herverkozen te worden? Of zijn er ramingen gemaakt welke kosten van de klimaatopwarming in de USA kunnen vermeden worden door sneller over te schakelen op groene energie? Als het laatste het zwaarste zou wegen, dan zou het opstellen in de USA van door China gesubsidieerde Chinese zonnepanelen eerder baten dan schaden en op alle mogelijke manieren moeten aangemoedigd worden. En dan hoeft daar geen handelsoorlog voor gevoerd te worden.
In België had Freya Van den Bossche als minister van energie er niet op gerekend dat Katoennatie direct doorhad dat 140.000 m² zonnepanelen op de daken van haar magazijnen in de haven van Antwerpen en de bijhorende groene stroomcertificaten, haar best renderende investering van het jaar was. Die certificaten worden betaalt door andere Belgen die hun elektriciteit niet zelf opwekken, via een Turteltaks of wat anders.

De gevolgen van de Amerikaanse Orphan Drug Act (ODA) uit 1983 werpen een schril licht op hoe je “open innovation” moet begrijpen. De wet voorzag als overheidssteun aan kleine biotechnologische pharma bedrijven dat de overheid de O&O, registratie en patentaanvragen subsidieert van zogenaamde weesgeneesmiddelen (orphan drugs) voor aandoeningen van minder dan 200 000 patiënten, omdat ze er terecht vanuit gaat dat grote pharma bedrijven dat een te kleine doelgroep vinden, en dat die geneesmiddelen er anders nooit zouden komen. Intussen worden 75% van de nieuwe geneesmiddelen in de USA zo gefinancierd. Blijkt dat de grote pharma jongens met plezier en tegen goed geld licenties verlenen aan kleine biotechnologische branchegenoten, die daarop verder borduren en met een gewijzigd medicijn hun ODA aanvraag indienen en binnenhalen. Iedereen blij.

Verder haasten gevestigde pharma bedrijven zich om nieuwe patenten aan te vragen voor hun blockbusters die bijna verlopen zijn, maar waarvan ze de formulering en dosering aangepast hebben, zodat dezelfde actieve stoffen beter opgenomen worden in het menselijk lichaam. Het oorspronkelijke onderzoek naar de werkzaamheid van de actieve stoffen hoeft daarvoor niet opnieuw gedaan te worden, en dat levert een grote besparing en tijdwinst op. Tijdwinst betekend in de praktijk verkoop met patentbescherming over een langere periode. Ik stel me vragen bij de methodologie van het onderzoek naar de “state of the art” and “prior use” bij deze patenten, en waarom de overheid deze geschenken uitdeelt, die de patiënten betalen. Intussen blijkt 2/3 van de nieuw toegekende patenten voor medicijnen in de USA dit soort opgewarmde kost te zijn. Eén op drie zijn nieuwe moleculaire entiteiten, dus echte innovaties, en de helft daarvan wordt door de FDO als “priority” aangemerkt, lees: geneesmiddelen waar de volksgezondheid mee gebaat is. [commentaar RVM: Big Pharma koopt ook meer en meer producten op van starters, eerder dan te investeren in eigen – dikwijls niet zo efficiënte – R&D; op die manier ligt het risico vooral bij de starters, en stapt Big Pharma pas in de race wanneer de kans op een werkend / succesvol product groter is.]

Aanvulling i.v.m. Apple en open innovatie:
(bron: Azeem Azhar / Exponential Thinking Blog /Linked in/ 2016, jun 19 https://www.linkedin.com/pulse/apple-artificial-intelligence-azeem-azhar?trk=hp-... )
./.. More practically, Apple has been buying companies that deliver the AI stack for the past few years. These include Polar Rose (machine vision), Chomp (search), Novauris (speech recognition), Cue (virtual assistant), Topsy (stream processing), Acunu (big data analytics), FoundationDB (databases), Metaio (augmented reality), Perceptio (machine vision) & Emotient (machine vision). Expect more AI in Apple’s products.
But I would be surprised to see large-scale open source efforts, of the kind we have seen from Google or Facebook. Open source has rarely been Apple’s bag.
It was encouraging to see Apple continue to take steps to use machine intelligence to improve its products. We could hardly have expected them to do anything else. ./..

In de tijd dat er van open innovatie nog geen sprake was schreef ik al een artikel voor I-medair 50 (feb 2004) over innovatie, met daarin deze paragrafen:
./.. Ik heb echter andere mogelijkheden. Ik kan de nieuwe patenten in de gaten houden en zien of er wat bruikbaars bij zit. Dat doe ik op een creatieve manier. Ik denk aan andere toepassingsgebieden, aan uitbreidingen en aan combinaties van verschillende patenten. Een licentie kopen gaat sneller dan de toepassing zelf ontwikkelen. Snelheid - time to market - is belangrijk in een concurrentiestrijd. Daarenboven geeft een licentie kopen meer zekerheid over de kosten dan wanneer ik zelf aan onderzoek doe. Japanse bedrijven hebben in het verleden aangetoond dat deze aanpak loont. De laatdunkende opmerking dat Japanse bedrijven enkel kunnen kopiëren hoor ik niet meer.

Als mijn bedrijf een goede positie heeft in een doelmarkt, dan kan ik dit opkopen van onderzoeksresultaten, eerder dan te investeren in onderzoek, nog effectiever organiseren. Ik kan bijvoorbeeld een (klein) bedrijf geheel of gedeeltelijk kopen, dat net een stuk heeft dat ik mijn puzzel mis. Dat gaat sneller dan zelf het wiel opnieuw uit te vinden, en met mijn kennis van de markt laat de economische kant zich goed inschatten. Maar ik moet het gefinancieerd krijgen. Dat is vooral interessant als ik er tegelijkertijd een distributiekanaal of marktaandeel bij wil. Ook jonge innovatieve bedrijven als Lernout & Hauspie of LMS zijn niet vies van die aanpak. ./..… (meer)

De ondertitel “waarom de markt niet zonder overheid kan” is zo ongeveer vloeken in de neoliberale kerk. Aan de hand van onderzoeksresultaten blijkt echter dat met name in zaken als fundamenteel onderzoek en ontwikkeling, overheden vaak het initiatief hebben. Mazzucato toont uitvoerig aan dat veel belangrijke ontwikkelingen er nooit zonder dit overheidsoptreden geweest zouden zijn. Om maar wat te noemen: internet, nanotechnologie, ruimtevaart, groene energie en, niet te vergeten, nieuwe medicijnen, werden en worden ontwikkeld met overheidsgeld.
Kort gezegd: het fundamenteel en toegepast onderzoek wordt gefinancierd door universiteiten en de overheid, de financiering van onderzoek naar commerciële mogelijkheden wordt door z.g.. durfkapitalisten gefinancierd om daarna banken, privat-equityfondsen en/of de effectenbeurs ruim baan te geven. Met andere woorden het grootste risico wordt door overheden gedragen. (Het begrip ‘durfkapitalist’ is kennelijk een frame.)
En ja, dan ontstaat weer het vertrouwde beeld van gesocialiseerd risico en een volledig geprivatiseerd succes.
En niet te vergeten: hoe verhoudt de wereldwijde globalisering zich tot dit soort staatsinterventies ?

Een buitengewoon interessante studie over een onderwerp dat in de komende jaren waarschijnlijk veel aandacht zal vragen. Bedrijven bezuinigen op onderzoek en innovatie -te onzent is de afslanking en langzame teloorgang van Philips Natuurkundig laboratorium (NatLab) een teken aan de wand- en de belastingbetaler loopt het risico doordat steeds vaker onderzoek uit overheidsfondsen wordt gefinancierd. Op zich niet verontrustend, maar wat gebeurt er met de opbrengsten ?

Een aanrader.… (meer)