Robert Musil (1880–1942)

Literair boek, top! Vreemd voor mij is dat de ideeën en de filosofische gedachtengang vooral bij Törless vrij 'zwaar' op de hand liggen. Ik bedoel hiermee dat de filosofische gedachtengang niet hoort bij de leeftijd van deze scholier. Törless is m.i. nog veel te jong. Zijn twee kompanen en het slachtoffer bezigen ook zo'n taalgebruik. De auteur vermeldt zelf dat de schoolverantwoordelijken "een waar college bijgewoond hebben"....
Of constateren we nu werkelijk dat de huidige scholieren uit de klassieke humaniora vandaag dan, in vergelijking met de jaren 1900, misschien wèl mondiger zijn maar totaal géén notie meer hebben van retorica of wijsbegeerte?
Ik denk dat mijn twee opmerkingen in deze zeker de werkelijkheid benaderen.....… (meer)

Van 1901 tot aan zijn dood in 1942 schreef Musil meer dan 1200 brieven en aanzetten tot epistels. Net zoals in zijn fictiewerk is zijn briefstijl nauwkeurig, diepzinnig, beklemmend en helder. Dat geldt zeker en vast voor deze 8 adembenemende 'Brieven aan Anna', een jonge vrouw die voor 'Musil de maatschappelijke figuur' wellicht de ware was maar die 'Musil de schrijver' heeft afgewezen als door zijn ouders naar voren geschoven huwelijkspartner (we weten weinig of niets over de mysterieuze aanbedene; Musil was na zijn ingenieursstudies Wenen ontvlucht om in Berlijn zijn prille schrijverschap te ontplooien). De brieven gaan over de 'netelige onwaardigheid' van de aanbidder, over 'het genot van de onthouding', over hoe de jonge geliefden het juiste moment voorbij hebben laten gaan, over de fysieke aantrekkingskrachten tussen de vermetele minnaars en over het eindeloze 'pad naast de afgrond van de liefde'. Hartstocht en zielenpijn werden zelden zo krachtig verwoord.… (meer)

Op een mooie augustusdag in 1913 neemt Ulrich, de man zonder eigenschappen, het ferme besluit een man mét eigenschappen te worden vooral als hij in de krant heeft gelezen dat zelfs een renpaard `geniaal kan zijn; daar wil hij niet bij achterblijven. Hij raakt betrokken bij de `Parallelactie , de organisatie die de viering van het zeventigjarig regeringsjubileum van keizer Franz Josef I voorbereidt en tevens wil proberen het dertigjarig jubileum van de Duitse keizer de loef af te steken. Beide jubilea zijn gepland voor 1918, het jaar waarin de twee monarchieën ineen zullen blijken te storten. Met fijnzinnige ironie omringt Musil zijn hoofdpersoon Ulrich met een keur aan curieuze personages: de mooie ambitieuze Diotima, de met Nietzsche dwepende Clarisse, de denk- en geldmagnaat Arnheim, de brave generaal Stumm von Bordwehr, de `doorsneemens Walter, en de vrouwenmoordenaar Moosbrugger. Met scherpe blik doorschouwt Robert Musil een cultuur die haar einde nadert, en tast hij mogelijkheden af voor een nieuwe toekomst. De man zonder eigenschappen werd door Duitse schrijvers en critici uitgeroepen tot de belangrijkste Duitstalige roman van de twintigste eeuw.

Recensie(s)

Deze omvangrijke onvoltooide roman van de Oostenrijkse auteur (1880-1942) geldt met 'A la recherche du temps perdu' van Proust en 'Ulysses' van Joyce als literair hoogtepunt van de 20e eeuw. De jongeman uit de titel, die in 1913 in de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie zijn levensweg zoekt temidden van vervagende en geperverteerde waarden, lijkt tevens een haarscherp psychogram van de hedendaagse mens als slachtoffer van postmodernistische morele verwarring. Het bijzondere van dit boek is de trefzekere, maar allerminst klinische, vaak zelfs hilarische precisie waarmee vluchtige en ambigue gevoelens en gedachten met taal gedetermineerd worden, waarbij zelfs zoiets ongrijpbaars als mystiek ten slotte helder omlijnd wordt. Uitgave in een band van de vertaling van de beide romandelen die tijdens het leven van de schrijver het licht zagen. Deze vertaling werd eerder ook in drie banden gepubliceerd, aangevuld met een vierde band met een keuze uit het ongepubliceerde materiaal. Het boek werd door Duitse schrijvers en critici uitgeroepen tot de Duitstalige roman van de 20e eeuw. Kleine druk.… (meer)

Onlangs verscheen het eerste deel van de grote Musil-biografie van Karl Corino. Dit deel beschrijft de periode tussen Musils geboorte op 6 november 1880 en de dood van zijn ouders in de jaren twintig. Corino vertelt over alle gebeurtenissen die Musil inspireerden tot zijn vermaarde jeugdwerk De verwarring van de jonge Törless en tot De man zonder eigenschappen: Musils jonge jaren in de provincieplaatsjes Steyr en Brünn, zijn militaire en wetenschappelijke carrière, zijn wrange verblijf op de militaire kostschool van Mährisch Weisskirchen, en niet te vergeten zijn erotische ervaringen – vanaf zijn eerste prostitueebezoek tot zijn stormachtige huwelijk. Doordat Musil in zijn vele brieven en dagboeken nauwkeurig verslag heeft gedaan van al zijn belevenissen en gevoelsschommelingen en deze teksten de basis van de biografie vormen, heeft deze het karakter van een roman: een nieuwe roman van Robert Musil.

Recensie(s)

Met scherpe blik en grote precisie analyseert de Oostenrijkse schrijver (1880-1942) de gedachten en gevoelens van de kostschoolleerling Torless in diens psychisch en seksueel ontwaken. Door enkele medescholieren wordt een andere klasgenoot, die ze op diefstal betrappen, gebruikt voor vernederende experimenten. Dit verhaal is Musils debuut en stamt uit 1906. Evenals bij andere Oostenrijkse schrijvers die tijdgenoten waren van Freud, spelen diens theorieen een belangrijke rol. Het decor (de aristocratische kostschool) is wat verjaard, de stijl echter nauwelijks en ook de thematiek kan lezers van nu aanspreken. Deze vertaling verscheen eerder als 'De ervaringen van de jonge Torless'; voor deze herdruk werd de vertaling licht bijgepunt.… (meer)