Frances Osborne (1) (1969–)

Een leuk boek over de overgrootmoeder van de auteur, opgehangen aan het kookboek dat deze Lilla (Lilian, 1882 - 1983) schreef in Jappenkampen in China en dat nu wordt bewaard in het Imperial War Museum. Wel een beetje langdradig en heel nadrukkelijk Lilla's keukentalenten en sociaal-huiselijke vaardigheden tijdens haar hele leven prijzend, omdat/terwijl Lilla en haar tweelingzuster Ada uitsluitend voor het huwelijk (met personeel uiteraard) waren opgevoed en daarbuiten eigenlijk geen enkele vaardigheid bezaten. Zij werden geboren in een vrij kleine Chinese 'verdragshaven', Tsjefoe in het noorden: ik wist eigenlijk niets van deze verdragshavens, een uitvloeisel van de bezetting van China door de Mogendheden en het verzet ertegen. De Britten (en andere nationaliteiten) leefden er als echte kolonialen, maar anders dan in India beheersten zij het land niet. Lilla trouwt heel jong, in een familie in die op haar neerziet (met een schoonzuster die in Girton heeft gestudeerd), twee kinderen, haar man komt om in WO I, ze is steeds onderweg van Engeland naar China, en woont met haar eerste man ook een tijd in Kasjmir en Lucknow. Hertrouwt, en dan nadert langzaam WO 2, voor ons makkelijk te zien, maar zij is wel erg blind: voor de Japanse bezetting van China (dat vonden de kolonialen niet erg, want Japan was ook 'één van ons'), voor het naderen van de Japanners n het uitbreken van de oorlog, opsluiting in Tsjefoe, dan naar een interneringskamp en dan naar een erger interneringskamp, bij elkaar ruim 3 jaar. Daar schrijft ze met een oude typemachine op elk los papiertje dat ze kan vinden haar monumentale kookboek vol boter, suiker, vlees enzovoort, onder inderdaad barre omstandigheden: kou, hitte, honger, isolement. Ook over deze kampen in China, niet de allerergste omdat er geen slavenarbeid verricht hoefde te worden en niet gebogen voor de keizer -althans de auteur zegt er niets over) wist ik niets. Al is ze Engels, China is haar vaderland en ze wil terug naar huis. Maar dat kan niet vanwege de burgeroorlog tussen Roden en nationalisten -ook hier blijft ze koppig blind voor de politieke realiteit en vlucht pas veel te laat en te berooid. Wrang is wel dat deze expats uit China na de oorlog geen enkel recht bleken te hebben in Engeland: uiteraard is schadevergoeding voor hun bezit van voor 1940 dat door Japanners, plunderende Chinezen en Maoisten was verdwenen vrijwel onmogelijk (na haar dood en met enorm veel inspanning komt er een klein bedrag voor het onroerend goed). Ze mogen zich ook natuurlijk niet meer in China vestigen en bovendien verloren velen, ook Lilla, hun Britse nationaliteit door een wetswijziging en vervolgens gebrek aan papieren om hun geboorte te boekstaven. De auteur doet wel iets te huilerig over alle ondankbaarheid jegens de Empire-builders. Lilla haalde haar kookboek pas in de jaren '80 tevoorschijn uit een koffer; kort daarna werd het tot haar trots tentoongesteld.… (meer)