Orhan Pamuk

Boek handelt, kort gezegd over het opkomend fundamentalisme. Erg hedendaags. Brengt veel bij over de verhouding tussen de Islam-gevoeligheden en het westen. Goed verhaal, mooie literatuur. De andere boeken van Pamuk bekoren mij echter meer. De romantiek verweven in het politiek-religieus-sociaal boek komt mij daarentegen vrij naïef en langdradig over; dit eerder puberaal item is net teveel in dit overigens goed boek. Deze romantiek is duidelijk een bindmiddel in het geheel.... Score : 3 GT 11/07/22… (meer)

Ik heet Karmozijn - Pamuk
Bijzonder boek dat inhoudelijk drie verhalen combineert: een liefdesverhaal, een detectiveverhaal èn, voor mij althans, een perfect informatief proza in een literaire en niet-belerende taal over de illuminatoren en de miniatuurschilders rond het jaar 1000 (Islam. tijd).
Enerzijds worden in dit boek de beroepsverschillen tussen de verluchters, de scribenten en de meester-miniaturisten beschreven. Anderzijds wordt het erg interessant wanneer de Europese schildertechnieken , vooral dan vanuit Italië (geologisch nog niet zo vermeld), de Oosterse miniatuurkunst gaat beïnvloeden. Vooral de scribenten en verluchters van Islamitische geschriften en boeken, die zich in hun productie erg strikt moeten houden aan de godsdienstige islamitische voorschriften , komen in een ideologische tweestrijd, die dan ook niet enkel ideologisch blijft maar ook in dit boek uitlopen in een aantal moorden en folteringen tussen voor- en tegenstanders van de 'vooruitgang'. De oosterse schildering staat immers voor de idealistische voorstelling van telkens dezelfde taferelen vanuit het goddelijke perspectief, en het meesterschap uit zich in die perfecte ideologische weergave; de westerse schildering staat daarentegen voor het naturalisme met herkenbare gezichten (meesterschap zit hem dan in de eigen unieke stijl) en het perspectief.
In de zuivere Islam mag in die tijd bij het 'schilderen' immers nooit het perspectief hanteren en nooit portretteren. Sommige Sultans en notabelen wensten toch dat hun eigen portret tot eer en glorie verborgen voorkwam in de erg kostbare miniaturen.....
Dit heimelijk portretteren werd hier in het westen ook veelvuldig toegepast, eveneens op vraag van de mecenas en/of de opdrachtgever, in de schilderijen van godsdienstige taferelen (Lam Gods...).
Het boek is knap geschreven in een mooie literaire stijl. Toch tweemaal een grammaticale fout in de zinsconstructie waargenomen, wrsch vanwege de vertaler(s).
Een echte aanrader, zeker voor wie interesse heeft in een mooie brok kunstgeschiedenis !
GT : score = 4… (meer)

Ik vond wat ik eerder van Pamuk heb gelezen mooi, indringend, enigszins raadselachtig (Karmozijn, Sneeuw), maar het lukte me niet om dit boek echt binnen te komen. Ik heb iets meer dan de helft gelezen; het duurde erg lang voor het Oedipus-motief op gang kwam, dat allang was aangekondigd en het verhaal ging tot de helft in elk geval nogal rechttoe rechtaan, zonder dat het mij echt wist te boeien. Ik neem aan dat de thema’s vader, put, pest of andere ellende, en wellicht kinderen nog vaker en dieper aan de orde zullen komen in de rest van het boek. Overigens dankzij de vertaling prima leesbaar.… (meer)

De setting van deze roman is prachtig: Kars, een stad in een uithoek van Turkije, met een glorieus verleden maar al een tijdje vergane glorie en dus erg droefgeestig, raakt door een sneeuwstorm afgesloten van de buitenwereld en wordt gedurende enkele dagen het toneel van dramatische gebeurtenissen. Het doet me een beetje denken aan de stad Oran in Albert Camus’ La Peste, en door de sneeuw-parallel ook aan het Davos van Thomas Mann’s Der Zauberberg. Komt daarbij dat in Kars een bekend Turks dichter ronddoolt, nogal willoos de gebeurtenissen ondergaat, en niet toevallig Ka heet, waardoor de parallel met Das Schloss van Franz Kafka wel heel erg duidelijk is.
Er zit wel wat actie in dit werk, maar het is toch in de eerste plaats een “praat”-roman. Pamuk zoomt heel hard in op de bijna eindeloze en met elkaar samenhangende Turkse discussies over de eigen identiteit (Westers of niet?) en over de plaats van de godsdienst in de maatschappij (het kemalisme tegenover het opkomend islamisme). Dat vergt enige voorkennis van Turkse toestanden, zeker, maar het wordt wel heel boeiend gebracht, vooral in het licht van de islamofobie in het Westen na 11 september 2001. De roman springt van de ene discussie naar de andere, met telkens wisselende deelnemers, en dat vergt uithoudingsvermogen van de lezer, maar het loont. Het knappe is dat Pamuk geen simplismen debiteert, geen karikaturen brengt, noch van de ene, noch van de andere kant. Integendeel zelfs, voortdurend blijken zowel atheïsten als islamisten aan een hevige twijfel onderhevig en continu zwalpen ze tussen het ene en het andere standpunt, allebei vertrekkend van een existentieel eenzaamheidsgevoel. En als rode draad door heel die woordenstrijd loopt de voortdurend ambigue houding die alle protagonisten hebben met Europa, met het Westen: het is tegelijk een ideaal én een voorbeeld van hoe het niet moet, aantrekking en afstoting; nodeloos te zeggen dat deze roman bol staat van de minderwaardigheidscomplexen; en dus erg leerzaam.
Maar Pamuk heeft met “Sneeuw” niet alleen een heel erg politieke, zelfs bijzonder actuele roman gebracht, er zit ook een duidelijk postmodernistisch kantje aan, met een bezinning op wat schrijverschap precies is en welke betekenis kunst in de échte wereld kan hebben. We zien immers hoe Ka in Kars na jarenlange creatieve droogte plots 19 gedichten uit zijn mouw tovert en daarmee alles wat hij meemaakt goed kan duiden. Bovendien is er het verhaal van Ka zelf, zijn dooltocht langs kemalisten en islamisten, zijn relatie met de bloedmooie Ipek en de daaraan verbonden hoop en onvermijdelijke smart; vrij snel weten we dat we dit verhaal eigenlijk krijgen uit de mond van een collega-schrijver, maar pas op het einde rijst het vermoeden dat die ogenschijnlijk objectieve verteller een groot aantal elementen zelf heeft ingevuld, vooral dan over de binnenkant van Ka; het zou in elk geval verklaren waarom de figuur van Ka zo’n wispelturige indruk maakt, en nu eens in de ene en dan weer in de andere ideologische richting schuift.
Knap dus hoe Pamuk al die lagen ineenschuift en tot een goed einde brengt. Maar toch ben ik niet helemaal enthousiast: het praat-gehalte van de roman ligt wel heel erg hoog, de omzwervingen van Ka in Kars stellen het geduld van de lezer bijzonder op de proef, en enkele elementen zijn ronduit zwak uitgewerkt, zoals Ka’s puberale kalverliefde voor Ipek, ook de figuur van Ipek zelf is allesbehalve overtuigend, net als de andere vrouwenfiguren. Kortom, dit is zeker een groot werk, maar er zijn wat haken en ogen aan.… (meer)