Abbé Prévost (1697–1763)

(spoilers)

Ridder des Grieux is zeventien en heeft altijd een braaf leven geleid in de hoogste kringen van het vroeg achttiende-eeuwse Frankrijk. Maar dan ziet hij, ergens bij een herberg in Amiens, een jonge vrouw uit een postkoets stappen waar hij ogenblikkelijk & onherroepelijk voor valt. Manon Lescaut (zo heet ze) was op weg naar een klooster, want haar familie hoopte dat ze daar haar losbandige streken zou afleren. Als ze ziet welk effect ze heeft op Grieux, maakt ze meteen een plan om met hem aan haar begeleider te ontvluchten en naar Parijs te gaan.

In de navolgende jaren doet zich driemaal hetzelfde patroon voor. Manon is weliswaar amoureus gelukkig met haar Grieux, maar mist het grote geld. Dan dient zich een rijke man aan die haar enorme luxe belooft als ze zijn maîtresse wordt. Manon gaat daarop in, met het idee dat ze Grieux niet los hoeft te laten: hij kan haar toch delen met de geldschieter? Maar Grieux raakt helemaal in een stuip van jaloezie, razernij en wanhoop en wil van geen delen weten. Niettemin komt het paar na een tijdje weer bij elkaar – de liefde blijft trekken – totdat Manon weer door het geld verleid wordt.

Grieux beseft dat hij zijn Manon enige luxe moet verschaffen, en omdat hij met zijn hoofdschuddende rijke familie gebrouilleerd is geraakt, troggelt hij zijn vriend Tiberge (die vele tranen van vriendschap vergiet) geld af en speelt hij vals in het gokcircuit. Bovendien besteelt het jonge paar de rijke aanbidders. Dat leidt tweemaal tot gevangenschap. De eerste keer schiet Grieux een bewaker neer om te ontsnappen, de tweede keer regelt zijn vader de vrijheid. Manon, zo heeft zijn vader georganiseerd, zal niet worden vrijgelaten: zij wordt verscheept naar de strafkolonie in Nouveau Orléans. Als Grieux daar achterkomt, raakt hij buiten zichzelf:

“Geen zware beroerte had ooit een snellere en vreselijkere uitwerking. Ik viel op de grond en had zulke pijnlijke hartkloppingen, dat ik op het moment dat ik het bewustzijn verloor, dacht voor altijd van het leven verlost te zijn. Zelfs toen ik weer bijkwam, was ik deze gedachte nog niet helemaal kwijt. Ik wendde mijn blik naar alle hoeken van de kamer en naar mezelf om me ervan te vergewissen of ik nog steeds die ongelukkige eigenschap een levend mens te zijn bezat. Het is zeker dat in dit ogenblik van wanhoop en ontsteltenis niets mij aangenamer leek dan de dood, wanneer ik uitsluitend de natuurlijke ingeving volgde, waardoor iemand zich probeert te bevrijden van zijn pijn.” (123)

Als hij weer wat bij zinnen is gekomen, benadert hij zijn vriend de heer T. om een plan te bedenken. Ze zullen gewapende mannen huren, is de uitkomst van het beraad. Zo moet het mogelijk zijn om Manon los te krijgen uit het escorte dat haar naar Le Havre vervoert. Als dit plan jammerlijk mislukt, legt Grieux zich bij zijn noodlot neer: hij sluit zich bij de gevangenen aan, zodat hij tenminste samen kan zijn met zijn minnares, al is het dan in een strafkolonie. Aanvankelijk pakt deze beslissing bijzonder goed uit. In Amerika worden de twee zogenaamd gehuwden met respect en vriendschap behandeld. Helaas komt Grieux op het idee dat hij echt wil trouwen, waardoor hij de leugen van het al getrouwd zijn moet opbiechten. Ongelukkigerwijs wordt Manon nu ogenblikkelijk aan iemand anders beloofd. De twee geliefden vluchten de wildernis in, waar Manon omkomt. Grieux keert terug naar Frankrijk en verzoent zich met zijn familie. Zijn amour fou bestaat niet meer, dus de weg naar een braaf en rijk leven ligt open.

Ik las dit boek met plezier, al werd gaandeweg, naar het einde toe, de identificatie met de hoofdpersoon moeilijker, omdat zijn standbesef en eergevoel - in mijn ogen - onredelijker werden. Grieux verwacht een speciale behandeling en meent zelfs recht te hebben op de edelmoedigheid van zijn vijanden, die hij bedrogen en bestolen heeft. Niettemin, prachtig hoe het verloop van zijn emoties wordt weergegeven: aanvankelijk een woeste stroom, maar gaandeweg ook steeds vaker - met veel moeite - bedwongen, omdat de realteit vraagt om praktische oplossingen en omdat Manon kalmeert als ze haar Grieux ontspannen ziet.… (meer)