Lisa Randall

Donkere materie is onzichtbaar. Ze interageert alleen door middel van de zwaartekracht met gewone materie. Ze is nodig om te kunnen verklaren waarom het universum de vorm heeft die we nu waarnemen. Donkere materie is het onderzoeksdomein van Randall en van daaruit beschrijft ze de ontwikkeling van het universum en van het zonnestelsel. Wie het verschil wilt weten tussen meteoroïden, meteorieten, meteoren, meteorologie en meteoritica is hier aan het juiste adres.

Ons zonnestelsel beweegt door de Melkweg. Het is een dynamische omgeving. Soms loopt het mis, getuige daarvan de inslagkraters op aarde. De meest bekende inslag is verantwoordelijk voor het verdwijnen van de dino's, maar blijkbaar wordt de aarde met regelmaat getroffen door meteoroïden. In een poging om, onder meer, die regelmaat te verklaren, ontwikkelde Randall met haar medewerkers een nieuwe theorie over donkere materie. Ze gaat ervan uit dat op zijn minst een gedeelte van die donkere materie met zichzelf kan interageren op andere manieren dan via de zwaartekracht, net zoals dat bij gewone materie het geval is.

Het is een speculatief model. Gedetailleerde metingen van de Melkweg zouden moeten uitmaken of het plausibel is. Donkere materie zelf kunnen we in elk geval niet rechtstreeks waarnemen. Het ziet er niet naar uit dat we de aard ervan zullen kunnen bepalen, laat staan die van de krachten die haar beheersen. Randall droomt ook even van 'donker leven', opgebouwd uit donkere materie, en daardoor immer voor ons ontoegankelijk.

Daarmee zijn we aanbeland bij de filosofische consequenties. Met donkere materie zitten we duidelijk op de limiet van het kenbare; de meest tastbare (als die term hier op zijn plaats is) vorm van Kants Ding an sich, een object dat ontsnapt aan elke vorm van waarneming en waarvan we het bestaan alleen indirect kunnen vaststellen. Al rekken we met deze beschrijving Kants begrip wat op. Je zou je ook de vraag kunnen stellen of we die donkere materie echt wel nodig hebben. Randall zelf verwijst even naar het scheermes van Ockham: de meest eenvoudige verklaring is de beste. Misschien is het gewoon wachten op iemand die met de juiste blik naar alle gegevens kijkt, een nieuwe Copernicus.

Wat in elk geval blijft hangen, is de periodiciteit van meteoroïde-inslagen. Randall blijft er wat vaag over: ergens tussen de 32 en de 35 miljoen jaar. De inslag die de dino's uitroeide, vond 66 miljoen jaar geleden plaats. Reken zelf even uit. Randall zelf hoopt dat we de gevarenzone net verlaten hebben. Waarschijnlijk maakt het niet veel uit: we hebben inmiddels geen meteoroïden meer nodig om een massa-extinctie op poten te zetten.

Het boek had overigens een betere eindredacteur verdiend.… (meer)