François de La Rochefoucauld (1613–1680)

Drie leden van de salon van markiezin van Sablé, waaronder De Sablé zelf, Jacques Esprit en La Rochefoucauld werkten aan een bundel maximen die bekend staat als het 'manuscript van Liancourt'. De maximen, afgeleid van maxima sententia, uiterst beknopte spreuken, moesten aan drie voorwaarden voldoen: kernachtig zijn, algemeen menselijke gedragingen betreffen, en een pointe bevatten die hun spelkarakter (en later hun literaire succes) garandeerden. Op den duur gingen de maximen-schrijvers hun eigen weg en werd het werk van La Rochefoucauld alom bekend. Zijn ontmaskering van de moraal als een machtsmoraal heeft veel weg van de Umwertung aller Werte die Nietzsche twee eeuwen later uitwerkte en radicaliseerde. Dit voorbereidende werk is niet aan Nietzsches aandacht ontsnapt. In Menschliches, Allzumenschliches wijdt hij uiterst lovende woorden aan La Rochefoucauld: 'La Rochefoucauld lijkt op een scherpschutter die voortdurend in de roos schiet'.

Vertaald en van een nawoord voorzien door Maarten van Buuren.

Dit is het derde deel in de Hvik-serie.
Recensie(s)

Francois, hertog van La Rochefoucauld, speelde niet alleen een belangrijke rol in het politieke en intellectuele leven van het Frankrijk van de zeventiende eeuw, maar zijn denken heeft ook in later eeuwen grote invloed gehad. Genadeloos ontmaskert hij de menselijke pretenties: moraal komt doorgaans neer op eigenbelang en de rede is niet meer dan een fraaie camouflage voor een combinatie van hartstocht en toeval. Die visie verwoordt hij in korte, cynische en vaak paradoxale maximen, waar net zo lang aan geschaafd is tot ze met een minimum aan middelen een maximum aan zeggingskracht bereiken. Ze zijn dan ook berucht moeilijk te vertalen. Maarten van Buuren levert met deze vertaling een prestatie van formaat. Zijn nawoord over de schrijver is kort, maar uitermate informatief.… (meer)