V. V. Rozanov (1856–1919)

Conoscendo Nietzsche: non ho trovato in Ròzanov quelle 'scintille' lette e rilette negli aforismi nietzschiani.

Conoscendo Dostoevskij: non concordo con Ripellino per il suo confronto o somiglianza tra Ròzanov e l'uomo del sottosuolo dostoevskijano; nelle 'foglie' c'è sempre un barlume, una luce, decisamente incogniti all'ambiente sotterraneo.

Come idea nuova, e qui apprezzo Ripellino nel sottolinearlo, è l'opinione di Rozanov nei confronti di Gutenberg: 'feticcio malefico' che, con l'invenzione della stampa, ha privato gli scrittori della loro anima e libertà di scrivere.

La letteratura spazia nei cieli come un'aquila. Dopodiché ricade morta sulla terra. Ormai è ben chiaro che essa non è "il miraggio che abbiamo sognato".
(38)

Una sigaretta dopo il bagno, lamponi al latte, alla fine di giugno un cocomero condito con un pizzico di sale per legarci una fetta sottile di finocchio (non vanno mai disgiunti), ecco il mio "17 ottobre", il mio credo politico.
(253)

Scordare la terra con un magnifico senso di dimenticanza, questo sì è un bene.
(325)




… (meer)

Dit boek is een compilatie van een resem apodictische aforismen aangevuld met korte gedachten en gedachtensplinters van een geïntroverteerde man die met een geheel eigen hyperreflexieve tongval zijn neergepend. Het is een merkwaardig amalgaam van persoonlijke gedachten, met zijsprongen die bogen op een grote parate kennis van de 19de eeuwse Russische literatuur en een onovertroffen aanvoelen van oecumenische religiepatronen zoals ze zich door de eeuwen heen ontwikkelden. Omstuwd door deze gedachten vindt hij de nodige serendipiteit om zijn ononderbroken "monologue intérieur" neer te schrijven. In de hoop om zodoende voor de lezer enkele zinnige merkstenen na te laten. Avances naar een lezerspubliek maken weigert hij pertinent. Dat maakt hij ons al op de eerste bladzijde van dit boek duidelijk. Markant om lezen is vooral het laatste deel van het boek: “Apocalyps van onze tijd”; het is een poging tot een pantheïstische synthese van een leven vol denken, tegenslag en verlangen en het is tevens Rozanovs cryptische afrekening met het communisme, een systeem waarin voor het geheel van waarden en gedachten waarvoor hij een lans brak geen plaats meer restte. Rozanovs leven en toekomstperspectief als gecontesteerd observator van het religieuze en maatschappelijke veld werd na 1917 door de atheïstische ideologie van de bolsjewieken vermorzeld en hij stierf in grote ontbering begin 1919.

Rozanovs betoog en gedachten zijn evenwel niet verstoken van de nodige ambiguïteit en ambivalentie; de ene keer zijn ze een acclamatie ten gunste van het Russische volk, de orthodoxe kerk, de joden….en op een volgende pagina lezen we dan weer een welgemikte schimpscheut op voornoemden. Zoals ook uit het zeer voortreffelijke nawoord van vertaalster en bezorgster Yolanda Bloemen blijkt, was Rozanov in veel van zijn publicaties een intellectuele kameleon, die onder diverse banieren marcheerde. Jarenlang schreef hij voor politieke tribunes die diametraal tegenover elkaar stonden. Hij schreef uiterst polemische en speculatieve artikels voor zowel de ultraconservatieve als de liberale pers. Zijn gecontesteerde visie op de huwelijksmoraal en homoseksualiteit bezorgde hem zelfs het stigma van pornograaf en blasfemist. Dit alles ontging ook Leon Trotski niet, die een uiterst negatief portret van hem schilderde in “Literatuur en revolutie”.

Dit boek omvat Rozanovs laatste geschriften; de losjes met elkaar verbonden trilogie die hij aanvankelijk nog probleemloos kon publiceren in zijn eerste en tweede deel: “Solitaria” (1911) en “Gevallen bladeren: Korf 1 & 2” (1913-1915). In “Apocalyps van onze tijd”, dat hij kort voor zijn dood schreef, en waarvoor confiscatie dreigde, sublimeert hij waar mogelijk zijn ellende en hunkert hij naar mystieke beschouwingen die tegelijkertijd zowel zinnelijk als cerebraal zijn. Het zijn de laatste stuiptrekkingen van een man die illusieloos van zijn leven en een heel politiek tijdperk afscheid moet nemen. Nog eenmaal contempleert hij “la divina commedia” van het levensrad:

“Met geratel, geknars en geraas daalt een ijzeren gordijn neer over de Russische geschiedenis.
De voorstelling is afgelopen.
Het publiek verrijst.
Het is tijd de jassen aan te doen en naar huis te gaan.
Maar jassen noch huizen zijn te vinden.” (pag. 251).… (meer)