Michel Seuphor (1901–1999)

Dit is een bibliofiel werkje van Michel Seuphor, wiens schrijversnaam verwees in een anagram naar het mythische personage Orpheus. Zijn werkelijke naam was Fernand Berckelaers (1901-1999). Hij werd geboren in 1901 in Borgerhout en stierf te Parijs net voor de eeuwwisseling. Ik las ergens de anekdote dat hij ooit een getekend exemplaar van één van zijn boeken uitleende aan een jongeman die in zijn appartementsblok woonde. Toen de jongeling steeds verzuimde het boek terug te bezorgen, wees hij alle verdere contact resoluut van de hand.

Het bibliofiele werk Het vergankelijke is eeuwig werd door een kleine uitgeverij in Antwerpen gedrukt op 600 exemplaren. Naast een theatertekst van de jonge Seuphor uit 1926, bevat het een relatief lang essay van Henri-Floris Jespers, waarin de positie van de kunstenaar tegenover diverse vroegtwintigste-eeuwse kunststromingen zoals dadaïsme, futurisme en surrealisme bepaald werd
.
De titel van het stuk doet denken aan een uitspraak van Boeddha: het eeuwige ligt vervat in het kortstondige.

Seuphor hierover: "In 1926 was ik vijfentwintig jaar en dorstte ik naar al wat oosters is. Uiterlijk had ik niets van een goeroe of ayatollah: mijn goeroe en ayatollah is de clown. De wijsheid moet een clownerie zijn. Als zij dat niet is, wordt zij grootspraak. De wijsheid bestaat niet; wel ontstaat er hier en daar een flits van. Als je die dan veertien dagen later herkent, dan heb je met wijsheid te maken.

Kunstcritici zien het theater van Seuphor als een synthese tussen dat van Alfred Jarry, de dadaïsten en futuristen, zoals Marinetti. Voor dit stuk ontwierp Piet Mondriaan unieke decors. Na het schrijven in 1926 geraakte het stuk door allerhande (financiële) tegenslagen niet opgevoerd, en het duurde een halve eeuw tot in 1977 vooraleer het in de oorspronkelijke taal werd opgevoerd in het centre Pompidou te Parijs. Seuphor eiste bij elke uitvoering dat de zeer strikte regieaanwijzingen nauwgezet gerespecteerd werden, en verbood zelfs de opvoering van het stuk als de regie hem niet zinde. In die zin lijkt zijn handelen sterk op dat van de erfgenamen van Samuel Beckett.… (meer)