Adalbert Stifter (1805–1868)

Ik heb deze novelle in de aanloop naar Pasen gelezen, maar dat is eigenlijk niet het juiste jaargetijde, want dit is een kerstvertelling. De auteur begint met een opgewekt betoog over wat volgens hem voor kinderen het mooiste feest van het jaar is: kerstmis, met zijn boom, zijn kaarsen, zijn presentjes en het heerlijkste diner van het hele jaar. Dan neemt de schrijver ons mee naar een klein dorpje in de bergen, in een afgelegen vallei die uitkijkt op een berg waarop de bewoners zo trots zijn alsof ze hem zelf gemaakt hebben.

Er was eens (want dit is net zo zeer een sprookje als een realistisch verhaal) een schoenmaker in dit dorpje die verliefd werd op de beeldschone dochter van de welgestelde stoffenverver in het naburige, veel grotere dorp in de vallei verderop. De schoenmaker slaagde er uiteindelijk in om de hand van de dochter te winnen en zij kwam met hem naar zijn kleine dorpje, waar ze twee kinderen kregen: eerst een jongetje en verscheidene jaren later een meisje. De moeder en de kinderen bleven altijd een beetje buitenstaanders in het dorpje, want ze maakten regelmatig de lange wandeling over de col naar het dorp waar hun grootmoeder woonde.

Op de dag vóór kerst trekken broertje en zusje er zoals wel vaker met zijn tweetjes op uit naar grootmoeder. Het jongetje is inmiddels oud en verstandig genoeg daarvoor en het kleine meisje vertrouwt volledig op haar grote broer. Maar op de terugweg begint het onverwacht te sneeuwen, en harder te sneeuwen, en nog harder te sneeuwen, totdat alles wit is en Conrad en Sanna geen hand meer voor ogen kunnen zien. Ze verdwalen.

En meer zeg ik niet. Het verhaal is goed beschouwd een simpele volksvertelling, maar de sentimentaliteit die zo op de loer ligt in een vertelling als deze, wordt door Stifter wonder boven wonder vermeden. Hij is een landschapsschilder met woorden, die met eenvoudige maar trefzekere middelen de grote schoonheid en de ontzagwekkendheid van de bergen oproept. Zijn idealen zijn harmonie en gemeenschapszin en hij verbeeldt die idealen op buitengewoon ontroerende wijze in dit verhaal, door middel van een prachtig einde.

PS Oorspronkelijk gepubliceerd in de bundel Kleurige stenen (Bunte Steine). Mijn Amerikaanse editie is voorbeeldig vertaald door Elizabeth Mayer en Marianne Moore, met een inleiding van W.H. Auden, die je onder geen beding vooraf moet lezen, maar pas als je de novelle uit hebt, want W.H. geeft in één keer de plot weg. Foei.

http://annavangelderen.blogspot.com… (meer)