Gonçalo M. Tavares

Lenz Buchmann wordt na een Spartaanse, of beter gezegd een Pruisische opvoeding, een bekend chirurg in een Portugese stad. Zijn opvoeding heeft hem een soort mechanische levenswijze aangeleerd die ontdaan is van emotie maar gecompenseerd wordt door een niet te temmen eerzucht. Wanneer hij op enig moment ontdekt dat het hem betoonde respect niet voortvloeit uit gezag, zegt hij zijn beroep vaarwel en start een succesvolle politieke carrière. Hij is nu in staat om met de hem gegeven macht de werkelijkheid tot een andere waarheid te manipuleren. Uiteindelijk gaat ook hij ‘gewoon’ dood.
Tavares maakt van dit leven een boeiend verhaal waarin seksueel wangedrag en een overschot aan eigenwaarde uiteindelijk de ingrediënten zijn van een volledig gemankeerd bestaan.

Tavares schrijft compact, zonder dat de karakters er onder te leiden hebben; het thema is niet echt origineel doch de wijze van benadering verraadt de hand van een goede schrijver. ‘In de verte’ dwaalt de geest van Saramago !… (meer)

Lenz Buchmann is een alom gerespecteerd chirurg. Hij komt uit een militaire familie, heeft een harde opvoeding gehad en is een hardvochtig en bitter persoon geworden. Bij de begrafenis van zijn broer realiseert hij zich, dat zijn leven een andere wending moet nemen en stapt in de politiek. Dit is volgens hem geen grote stap. In de geneeskunde opereer je één lichaam, in de politiek een groter organisme. Hij heeft een veelbelovende carrière en weet zich al gauw tot de top van de organisatie op te werken door angst te zaaien. “Wanneer de mensen bang voor je zijn, doen ze alles voor je.” Hij heeft zich altijd laatdunkend over zieke mensen uitgelaten, zelfs wanneer zijn eigen broer terminaal ziek is, voelt hij enkel misprijzen voor zijn zwakte. Maar dan wordt hij zelf ongeneeslijk ziek. Zijn politieke opgang komt ten einde en hij is overgeleverd aan anderen.
Niet gemakkelijk, dit boek van de Portugese filosoof Gonçalo M. Tavares. Een groot gedeelte van het verhaal bestaat uit de wrede gedachten van Lenz, voor wie je geen enkele sympathie kunt voelen. Tavares heeft in een interview gezegd, dat hij expres compact schrijft om ‘de lezer niet van zijn tijd te beroven’. Dit boek is opgebouwd uit vele zeer korte hoofdstukken. Een verhaal om over na te denken.… (meer)

Een zestal personen raken in een dramatisch verlopende nacht met elkaar verwikkeld. Met uiterst fijne pen indiceert de schrijver slechts de karakters van de afzonderlijke personages. Door aan de afzonderlijke levenslijnen echter, steeds iets toe te voegen ontstaat een carrousel waarin die treurige levens met elkaar geconfronteerd worden en de personages volledig gekarakteriseerd worden.
Er is wel een soort gewelf waaronder dit verhaal zich afspeelt: Een van de hoofdrolspelers, een arts/onderzoeker, doet onderzoek naar historisch geweld, over beulen en slachtoffers. Om een evenwichtssituatie te bereiken zullen -zo moet uit zijn theorie blijken- beide groepen regelmatig van rol wisselen. Slecht dan kan vanuit een zeker evenwicht een betere wereld ontstaan.

Tavares kiest dat ‘onderzoek’ als een soort contrapunt voor deze roman; het verhaal ontrolt zich als het ware binnen de lijnen van die theorie. In het begin moet de lezer misschien nog even zoeken naar een zekere zingeving, maar al snel blijken alle puzzelstukjes in elkaar te passen en worden beelden allengs symbolen waarmee de tekst aan zeggingskracht wint.
Technisch een knap staaltje vertelkunst.

Het boek vraagt wel aandacht, de gelaagdheid van de verhaallijnen maken de lezer oplettend want na de eerste bladzijden proef je al dat ieder woord of zin wel eens verschillende betekenissen kan krijgen. Maar na die eerste bladzijde kan er, door de beklemming die het verhaal oproept, van stoppen met lezen geen sprake meer zijn !

Dit is het eerste boek van deze Portugees (overigens schrijver van een omvangrijk oeuvre) dat in het Nederlands is vertaald; ik hoop op meer !… (meer)