Eric Vuillard

Dit lijkt een aardig tussendoortje van amper 60 bladzijden, maar schijn bedriegt. Vuillard heeft er om te beginnen een doorwrocht historisch traktaat van gemaakt over één van de zwaarste boerenopstanden in wat nu Duitsland is, in het begin van de 16de eeuw. Vooral Thomas Müntzer (1489-1525) wordt gevolgd, die evolueerde van protestants theoloog tot virulent opstandeling tegen het gezag van de kerk én de adel. Vuillard schrijft in een erg elegante stijl, maar door de korte, gecondenseerde zinnen en de theologische redenaties, doe je er als lezer eerlijk gezegd langer over dan je zou verwachten. Uiteraard vraagt iedereen zich af wat we hier nu uit moeten halen, en dat is een goed teken, ik hou niet van te opzichtige moralistische boodschappen. Maar de link met de ‘gele hesjes’ van vandaag is onontkoombaar. En dan lijkt het mij dat de auteur er ons voor wil waarschuwen schijnbaar irrationeel volksprotest maar beter ernstig te nemen, én tegelijk ook dat brute macht in handen van “het gezag” altijd wint. Dit is een kort en krachtig boekje, maar een volwaardig verhaal zou ik het toch niet noemen.… (meer)

Ik hou er niet van dat auteurs de boodschap van hun boek er te dik op leggen; dat getuigt van weinig respect voor de lezer. Vuillard schetst in L’ordre du jour in een tiental tafereeltjes hoe de nazi’s de wereld vanaf 1933 naar hun handzetten en hoe de zwakheid van hun tegenstanders hen in de hand speelde. De scenes zijn grotendeels gefictionaliseerde geschiedenis, een genre dat absoluut door de beugel kan, als het maar evenwichtig gebeurt en met respect voor de feiten. Maar Vuillard neemt geregeld een loopje met de historische waarheid (het hopeloos vastrijden van de Duitse kolonnes bij de Anschluss van Oostenrijk in 1938 bijvoorbeeld gaat terug op een overdrijving van Churchill), en dat is een brug te ver.
Het is lovenswaardig dat Vuillard in deze tijden in herinnering wil roepen hoe vlug de dingen verkeerd kunnen gaan en hoe geraffineerd de manipulatie van feiten door kwaadwillige personen kan gebeuren. « On ne tombe jamais deux fois dans le même abîme. Mais on tombe toujours de la même manière, dans un mélange de ridicule et d'effroi. Et on voudrait tant ne plus tomber qu'on s'arc-boute, on hurle. A coups de talon, on nous brise les doigts, à coups de bec on nous casse les dents, on nous ronge les yeux. »
Door het zo uitdrukkelijk te doen, schiet hij zijn doel voorbij. Dit kleine boekje heeft literair zeker verdienste, maar ik begrijp echt niet hoe dit de Goncourt van 2017 kon behalen.… (meer)