Tara Westover

Wow, hier was ik niet op voorbereid. Het was van “a little life” van Yanagihara geleden dat ik me nog zo ongemakkelijk voelde bij het lezen van een boek: de onophoudelijke reeks voorvallen van fysieke en psychische terreur grepen me naar de keel, en zelfs in toenemende mate, omdat het vrij snel tot me doordrong dat dit geen fictie, maar een autobiografisch geschrift was. Tara Westover beschrijft haar jeugdherinneringen in wat aanvankelijk een gewoon coming-of-age verhaal lijkt van een meisje dat in ruraal Idaho opgroeit in een groot gezin, met een vader die schroothandelaar is en een moeder vroedvrouw. De ouders zijn mormonen, maar staan duidelijk naast de mainstream van die kerk. Alarmbellen beginnen af te gaan als de vader fanatieke ‘survivalist’ trekken begint te vertonen, zich afzet tegen de overheid, de geboorte van zijn kinderen weigert te registreren of ze naar school te laten gaan, en zijn gezin voorbereidt op de Apocalyps, inclusief het aanleggen van een wapenarsenaal en grote voorraden voedsel en brandstof. Naar Amerikaanse Midwest-normen is dat misschien nog vrij normaal, maar wat Westover beschrijft kan je niet anders duiden dan psychische en fysieke terreur, vertrekkend bij gedwongen gevaarlijke klussen klaren tussen brute schrootverwerkingsmachines, het weigeren van medische hulp als de kinderen zwaar- tot zelfs levensgevaarlijk gewond geraken, vervloekingen en bedreigingen als ze eisen om een deftige scholing te krijgen, en tenslotte herhaaldelijke fysieke martelingen door een duidelijk compleet geflipte broer.
Westover zet daar haar persoonlijke ontvoogding tegenover, door zichzelf een behoorlijke scholing te gunnen, vertrekkend van gebrekkige zelfstudie tot ineens de sprong naar universitair onderwijs en uiteindelijk een doctoraat. Het interessantst is hoe dit gepaard gaat met een voortdurend afstand nemen en weer toenadering zoeken tot haar ouders, en ondermijnende zelftwijfel die typisch is voor mensen die zo’n traumatische opvoedingssituatie hebben moeten ondergaan.
Opvallend is hoe afstandelijk dit allemaal beschreven wordt, ontdaan van goedkope pathetiek en zelfs zonder al te uitgesproken rancune. Dat onderscheidt Westover duidelijk van andere getuigenissen in dit genre, en het maakt ook haar kracht uit. Ze is ook niet te beroerd de waarheidsvraag aan te kaarten: ze geeft herhaaldelijk toe dat wat ze beschrijft hààr perspectief is, en dat dat mogelijk eenzijdig of vervormd kan zijn. Dat uit zich ook in een soms wat rommelige verhaallijn, met passages die lijken te rammelen (en die sceptici de kans geven haar verhalen onderuit te halen) en met iets te uitgesponnen pogingen om zichzelf te rechtvaardigen. Naar mijn aanvoelen geven die zwaktes haar verhaal juist een grotere authenticiteit.
Dat neemt niet weg dat ik toch met een paar ongemakkelijke gevoelens blijf zitten. Zo benadert Westover regelmatig het randje van wat wel eens denigrerend ‘painporn’ wordt genoemd, zeker in de te nadrukkelijke beschrijvingen van de fysieke verwondingen (zoals bij broer Luke die zijn been verbrandt). Ik heb het ook moeilijk om de sprong van helemaal geen scholing naar een briljante academische carrière aannemelijk te vinden; zou het kunnen dat hier toch enige literaire overdrijving gespeeld heeft? Westover gaat ook wel heel opvallend de confrontatie met het mormoonse geloof uit de weg: akkoord, de paranoïa of de bipolaire stoornis van de vader hebben daar niet rechtstreeks mee te maken, maar zijn godsdienstwaanzin is op zijn minst de voedingsbodem voor zijn extreem gedrag. Het lijkt me dat Westover hier is gecapituleerd voor de lijn die je in de VS nu eenmaal niet ongestraft kan overschrijden.
Het zijn bedenkingen die dit boeken uiteindelijk reduceren tot wat het is: een therapeutisch van zich afschrijven van traumatische gebeurtenissen en worstelingen, door een coherent, eigen verhaal te construeren. Let wel, ik zeg helemaal niet dat dit boek niet waar is, integendeel. Maar het is de waarheid van Tara Westover, en ik wil daar alle respect voor opbrengen. Het heeft me in elk geval niet onberoerd gelaten.… (meer)

Ik leerde het boek van Tara Westover kennen door de boekenbijlage van De Standaard. Een paar weken later heb ik boek gekocht en ben onmiddellijk beginnen lezen. Ik heb van het boek genoten, al is genoten niet het juiste woord.Het is een boek dat aan de ribben blijft kleven. Opgroeien in een gemeenschap waar alles wat niet strookt met de mormoonse geloofsovertuigingen des duivels is, is als opgroeien in een gevangenis. De buitenwereld moet op afstand worden gehouden. Alles en iedereen is tegen hen, en vooral tegen hun geloof. De pater familias heeft zo'n oogkleppen op dat hij al zijn "foute" beslissingen in het licht van God ziet. Het zijn beproevingen, en alles komt goed als ze hun lot in handen van God leggen. Niet is minder waar. Tara wordt door haar broer Shawn geterroriseerd en mishandeld. Ze moet op de sloperij werken waar ze ernstige verwondingen oploopt. Van onderwijs is weinig of geen sprake. Maar stilaan groeit het verzet bij Tara. Door zelfstudie weet ze een plaats aan de universiteit te verwerven. Na een moeilijke aanloop weet ze zich aan te passen, en begint ze haar thuissituatie te zien voor wat ze is: een disfunctioneel gezin waar geweld onder de mat wordt geveegd.
Met de hulp van enkele familieleden weet Tara zich van de rest van haar familie los te scheuren. Dit resulteert in een breuk met haar ouders. Maar ondanks alles zal Tara haar doel bereiken: een doctorstitel en erkenning dat haar geweld is aangedaan.
Dit boek is een aanrader en bovendien vlot geschreven.… (meer)