Roman over de persoonlijke ontwikkeling van de hoofdpersonen op het keerpunt van hun leven, gesitueerd in het vooroorlogse Europa. Het Italiaanse landschap en de stedelijke cultuur vormen de achtergrond. Verwijzingen naar grote schrijvers en citaten geven het boek een intellectueel karakter. Romantechnisch valt op dat er diverse keren wordt geschakeld tussen de afzonderlijke lotgevallen van de hoofdpersonen en de verschillende episoden. Middels brieven wordt de lezer herhaaldelijk extra of achterstallige informatie geboden. De roman werd oorspronkelijk uitgegeven in 1937, ook de bloeiperiode van Sándor Márai, die andere Hongaarse vooroorlogse auteur die momenteel grote belangstelling geniet. De roman deelt het psychologische karakter van Márai's werken, maar verschilt qua tijdsverloop. Szerb (1901-1945) is in Hongarije overigens ook bekend om zijn Literatuurgeschiedenis. De vertaling ademt dezelfde sfeer en eruditie als de originele Hongaarse tekst, leest vlot en is grammaticaal correct. De bizarre ontwikkelingen en diepe bespiegelingen gaan de minder filosofisch ingestelde lezer wellicht boven de pet. Maar de thematiek (de zin van het leven en het wel of niet aan kunnen gaan van hechte relaties) maakt het tot een zeer inleefbaar boek en lezing tot een geschenk.

Net als in On Chesil Beach hebben we hier een echtpaar op huwelijksreis: de uit Boedapest afkomstige Mihály en Erzsi zijn onderweg in Italië. Dat er echter iets niet helemaal goed zit, blijkt als Mihály er op een nacht vandoor gaat en in zijn eentje de hele nacht door de straten en steegjes van Venetië zwerft. Een paar dagen later, op weg naar Rome, stapt Mihály in de verkeerde trein en dat is het eind van de huwelijksreis. Erzsi arriveert alleen in Rome en Mihály komt in zwaar overspannen toestand ergens in een afgelegen dorpje terecht. Erzsi is niet helemaal verbaasd over de gebeurtenisssen: zij "wist allang dat zij Mihály niet kon begrijpen omdat Mihály geheimen had die hij zelfs zichzelf niet toevertrouwde, en ze wist dat Mihály haar niet begreep omdat het niet in hem opkwam zich in andermans gevoelsleven te verdiepen." (p. 10)

De sleutel tot de geheimen van Mihály ligt in zijn middelbareschooltijd, toen hij een (ongezond) intense vriendschap met broer en zus Eva en Tamás had, waar later de criminele Janosz en de romantische Ervin bijkwamen. Tamás was echter geobsedeerd door de dood en pleegde zelfmoord, een gebeurtenis waar Mihály door getekend is. Ervin, die met Eva ilde trouwen maar niet goed genoeg werd geacht, heeft zich vervolgens als monnik teruggetrokken ergens in Italië en Eva heeft zich op allerlei losse affaires gestort. Een toevallige ontmoeting tijdens de huwelijksreis met de gevaarlijke Janosz brengt alles weer boven. Mihály gaat op zoek naar Ervin.

Mihály en Ervin hebben allebei hetzelfde verlangen naar de dood als Tamás, niet zozeer uit morbiditeit, maar eerder als de ultieme levenservaring. Ervin (een bekeerde Jood) heeft dit gesublimeerd door zijn leven op te offeren aan het klooster. Mihály is door zijn doodsverlangen en obsessie met zichzelf nooit een volwassen, compleet mens geworden, hoewel hij vele jaren lang getracht heeft een conventioneel leven te leiden als hoge employee in het bedrijf van zijn vader.

De omzwervingen van Mihály door Italië zijn gecompliceerd: zijn reis is naast een letterlijke ook een figuurlijke. Hij reist terug naar zijn jeugd door zijn oude vrienden op te zoeken en zoekt tegelijkertijd bevrediging voor het verlangen naar de dood dat hij koestert sinds zijn jeugd. Uiteindelijk vindt Mihály zowel de eersten als het laatste, alhoewel niet op de wijze als hij had gedacht.

Dit is een rijk boek en hoewel de hoofdfiguur gepreoccupeerd is met de dood, gaat het uiteindelijk over hoe mensen kiezen te leven. De bijfiguren en de subplots zijn daar mooie illustraties van. Jammer dat de vertaling niet helemaal je dat is. Het Nederlands is weliswaar niet ongrammaticaal, maar wel vaak onhandig, houterig, en hier en daar is de woordkeuze ofwel te plechtstatig ofwel juist veel te popie. Voor een taalfreak als ik is dat een ergernis die helaas afleidt van de inhoud van het boek.
http://annavangelderen.blogspot.com ( )