Boek handelt, kort gezegd over het opkomend fundamentalisme. Erg hedendaags. Brengt veel bij over de verhouding tussen de Islam-gevoeligheden en het westen. Goed verhaal, mooie literatuur. De andere boeken van Pamuk bekoren mij echter meer. De romantiek verweven in het politiek-religieus-sociaal boek komt mij daarentegen vrij naïef en langdradig over; dit eerder puberaal item is net teveel in dit overigens goed boek. Deze romantiek is duidelijk een bindmiddel in het geheel.... Score : 3 GT 11/07/22 ( )

De setting van deze roman is prachtig: Kars, een stad in een uithoek van Turkije, met een glorieus verleden maar al een tijdje vergane glorie en dus erg droefgeestig, raakt door een sneeuwstorm afgesloten van de buitenwereld en wordt gedurende enkele dagen het toneel van dramatische gebeurtenissen. Het doet me een beetje denken aan de stad Oran in Albert Camus’ La Peste, en door de sneeuw-parallel ook aan het Davos van Thomas Mann’s Der Zauberberg. Komt daarbij dat in Kars een bekend Turks dichter ronddoolt, nogal willoos de gebeurtenissen ondergaat, en niet toevallig Ka heet, waardoor de parallel met Das Schloss van Franz Kafka wel heel erg duidelijk is.
Er zit wel wat actie in dit werk, maar het is toch in de eerste plaats een “praat”-roman. Pamuk zoomt heel hard in op de bijna eindeloze en met elkaar samenhangende Turkse discussies over de eigen identiteit (Westers of niet?) en over de plaats van de godsdienst in de maatschappij (het kemalisme tegenover het opkomend islamisme). Dat vergt enige voorkennis van Turkse toestanden, zeker, maar het wordt wel heel boeiend gebracht, vooral in het licht van de islamofobie in het Westen na 11 september 2001. De roman springt van de ene discussie naar de andere, met telkens wisselende deelnemers, en dat vergt uithoudingsvermogen van de lezer, maar het loont. Het knappe is dat Pamuk geen simplismen debiteert, geen karikaturen brengt, noch van de ene, noch van de andere kant. Integendeel zelfs, voortdurend blijken zowel atheïsten als islamisten aan een hevige twijfel onderhevig en continu zwalpen ze tussen het ene en het andere standpunt, allebei vertrekkend van een existentieel eenzaamheidsgevoel. En als rode draad door heel die woordenstrijd loopt de voortdurend ambigue houding die alle protagonisten hebben met Europa, met het Westen: het is tegelijk een ideaal én een voorbeeld van hoe het niet moet, aantrekking en afstoting; nodeloos te zeggen dat deze roman bol staat van de minderwaardigheidscomplexen; en dus erg leerzaam.
Maar Pamuk heeft met “Sneeuw” niet alleen een heel erg politieke, zelfs bijzonder actuele roman gebracht, er zit ook een duidelijk postmodernistisch kantje aan, met een bezinning op wat schrijverschap precies is en welke betekenis kunst in de échte wereld kan hebben. We zien immers hoe Ka in Kars na jarenlange creatieve droogte plots 19 gedichten uit zijn mouw tovert en daarmee alles wat hij meemaakt goed kan duiden. Bovendien is er het verhaal van Ka zelf, zijn dooltocht langs kemalisten en islamisten, zijn relatie met de bloedmooie Ipek en de daaraan verbonden hoop en onvermijdelijke smart; vrij snel weten we dat we dit verhaal eigenlijk krijgen uit de mond van een collega-schrijver, maar pas op het einde rijst het vermoeden dat die ogenschijnlijk objectieve verteller een groot aantal elementen zelf heeft ingevuld, vooral dan over de binnenkant van Ka; het zou in elk geval verklaren waarom de figuur van Ka zo’n wispelturige indruk maakt, en nu eens in de ene en dan weer in de andere ideologische richting schuift.
Knap dus hoe Pamuk al die lagen ineenschuift en tot een goed einde brengt. Maar toch ben ik niet helemaal enthousiast: het praat-gehalte van de roman ligt wel heel erg hoog, de omzwervingen van Ka in Kars stellen het geduld van de lezer bijzonder op de proef, en enkele elementen zijn ronduit zwak uitgewerkt, zoals Ka’s puberale kalverliefde voor Ipek, ook de figuur van Ipek zelf is allesbehalve overtuigend, net als de andere vrouwenfiguren. Kortom, dit is zeker een groot werk, maar er zijn wat haken en ogen aan. ( )

Ka, een Turkse dichter komt na een ballingschap in Duitsland terug naar Turkije. Een Turkse krant heeft hem gevraagd verslag te doen van lokale verkiezingen en een onderzoek te doen naar een aantal zelfmoorden onder jonge vrouwen.
Ka vestigt zich in een hotel in Kars dat gerund wordt door een man met zijn twee dochters. Ka wordt verliefd op Ipek, de oudste dochter die hij nog van vroeger kende. Tijdens een toneeluitvoering wordt een coup gepleegd en vallen een aantal doden. Gedurende zijn tijd in Kars krijgt Ka de inspiratie voor een aantal gedichten.
"Sneeuw" is een politiek georiënteerde roman. Onderwerpen die aan bod komen zijn de strijd tussen de Kemalisten, de Islamisten en de Koerden, de verhouding tussen Turkije en Europa en de vraag of vrouwen wel of geen hoofddoekjes moeten dragen. De roman is onderhoudend maar een beetje langdradig. Het is de tweede roman die ik van Pamuk heb gelezen en hier zal ik het naar alle waarschijnlijkheid bij laten. ( )

Nee. Op pagina 220 geef ik op. Eerst leek het heel wat te worden. Die mooi-melancholieke figuur van Ka, die relativerend en literatuurlievend door het leven gaat, en ons zo eerlijk bericht wanneer hij zich schaamt of naar zijn jeugdliefde verlangt. Het surreële onderwerp van de massaal zelfmoord-plegende meisjes, die dan toch ook weer heel reële motieven hebben, een mix van het persoonlijke en het religieuze. Ik dacht de eerste 50 pagina's: ja, eindelijk een boek van Pamuk dat ik kan waarderen. Eerder had ik het namelijk al geprobeerd met Ik Heet Karmozijn en Zwart Licht, maar ik raakte verveeld door de gekunstelde manier van vertellen. En helaas, dat is nu weer gebeurd. Mondjesmaat zou ik het waarderen: dat gegoochel met informatie, een semi-alwetende verteller die zogenaamd jaren later de gebeurtenissen vertelt, ons inzicht geeft in zijn naspeuringen, en die zich af en toe te buiten gaat aan irrelevante details, omdat hij nou eenmaal heel veel research heeft gedaan, en wie zijn wij om te bepalen wat irrelevant is? Maar Pamuk houdt het verhaal voortdurend op met zinloze en weinig meeslepende onderbrekingen. Op een gegeven moment wil ik echt niet meer weten van welk soort stof het jasje van de derde getuige is gemaakt die achter een pilaar stond toen in de schouwburg een schot werd gelost. Wat charmant-postmodern had kunnen zijn wordt saai en gekunsteld. Dus, hoe jammer ik het ook vind dat ik dit boek met zijn prachtige cover niet in de "gelezen"-kast kan zetten: weg ermee. ( )

Een dichter die al jaren in Frankfurt woont, komt terug naar Turkije vanwege de dood van zijn moeder. Hij doet ook wel eens wat voor een krant, en hij krijgt de opdracht in het stadje Kars uit te zoeken hoe het zit met de zelfmoorden van jonge meisjes daar. Is er verband met het feit dat zij alleen ongesluierd op school mogen komen? Ka komt in Kars in dichte sneeuwbuien. Kars is drie dagen van de buitenwereld afgesloten en in die tussentijd wordt Ka verliefd, vind er een coup plaats die vooral gericht is tegen Koerdische nationalisten en islamisten, en speelt Ka een vreemd soort rol. Intussen komen er steeds gedichten tot hem, die hij, waar hij ook is, meteen op moet schrijven. Hij krijgt het idee dat die gedichten met elkaar de structuur van een sneeuwkristal hebben. Met de eerste trein uit Kars die weer rijdt, wordt Ka min of meer uitgezet. Hij vertrekt zonder zijn geliefde, die begrijpt dat Ka haar vroegere geliefde, een islamist, heeft verraden. Vier jaar later wordt Ka in Frankfurt doodgeschoten. De schrijver probeert de gebeurtenissen die leidden tot de dood van zijn vriend Ka, te reconstrueren. Hij reist alle plaatsen af, op zoek naar het groene notitieboekje waarin de gedichten van Ka zouden staan. Het blijft echter bij het sneeuwkristal met daarop de titels van de gedichten. Pamuk schrijft er een mooi boek over, waarin de kritiek op de Turkse samenleving wel voelbaar is. Alleen die vertaling, daar blijf ik problemen mee houden. Ergens komt dan, in die tekst die doet denken aan bijvoorbeeld de jaren 50, ineens voor dat iemand iets in de smiezen heeft. Kortom, volgens mij kan de vertaling veel beter.