Sommigen mensen zijn "larger than life" en dat geldt zeker voor Sir Winston Churchill. Geboren in het beroemde adellijke geslacht van de hertogen Marlborough behoorde hij tot de hoge Engelse adel. Zijn vader, Lord Randolph Churchill, richtte de conservatieve partij op en was van 1880 tot 1886 de machtigste politicus van Groot Brittannië. Hij trouwde met Jennie Jerome: een Amerikaanse miljonairsdochter en een van de grootste schoonheden van de eeuw. Hun eerste zoon, Winston Churchill, werd geboren in de damesgarderobe van Blenheim Palace omdat Jennie ondanks een vergevorderde zwangerschap toch naar een bal wilde.

Zijn jong gestorven vader (hij werd maar 45 jaar) had nooit veel aandacht voor zijn oudste zoon en beschouwde hem als een totale mislukking. Op school was Winston een rebel: hij weigerde zich aan te passen aan het Engelse onderwijssysteem en kwam er tegen in opstand. Hij kreeg het zwaar te verduren, ging van school naar school en leerde in al die jaren helemaal niks. Winston Churchill schreef later over zijn jeugd: "het was niet alleen de naarste, maar ook de meest eenzame en meest onvruchtbare periode in mijn leven".

Uiteindelijk kwan Winston met veel moeite bij het leger: hij zakte tweemaal voor het toelatingsexamen en slaagde de derde keer met zo'n slechte cijferlijst dat het alleen voor de cavaelerie voldoende was (Cavaleristen mochten dommer zijn dan infanteristen, omdat ze rijker moesten zijn; paarden waren duur.) In het leger bloeide de dan twintigjarige Churchill helemaal op: sterker nog 5 jaar later was hij een nationale held en een bekende schrijver. En dat was nog maar het begin...

Ik ga niet het hele leven van Churchill navertellen maar ik hoop dat je met deze inleiding de smaak te pakken hebt gekregen. Churchill was niet alleen een complexe en facinerende man; hij leefde ook nog eens in een periode waarin er allerlei grote historische gebeurtenissen plaatsvonden. Sebastian Haffner (een Duitser!) weet het verhaal beknopt en meeslepende te vertellen. Een echte aanrader!

Sympathiek geprijsde heruitgave van een hier en daar wat gedateerde (het boek is uit 1967!) maar wel mooie en krachtige karakterisering en periodisering van (het belang van) Churchill, met een voor jongere lezers handig nawoord over de auteur door Bart Tromp.
Juist vanwege de stevige grip die Haffner op zijn onderwerp heeft is dit een heerlijk boek om de recentere geschiedschrijving mee in te duiken. Wel moet mij van het hart dat ik de passages waarin Haffner psychologiseert zwak vind. ( )

Een biografie over Churchill mag dit boek niet worden genoemd, een levensschets is een betere omschrijving en is ook geheel in overeenstemming met de pretentie die de schrijver had.

In kort bestek maken we kennis met een man die na een onpersoonlijke opvoeding en een geforceerde plaatsing in het leger zich ontpopt als zoeker naar avontuur en bovenal de krijg. Zonder al te veel intellectuele bagage ontpopt Churchill zich tot een militair met een feilloos strategisch inzicht en weet dat op de juiste momenten en plaatsen ook te etaleren. Maar hij is ook een rasopportunist, wisselt een aantel malen van politieke partij en kiest gelegenheidsargumenten die hem uiteindelijk de fel begeerde macht zullen geven. Wat dat betreft is Churchill gewoon een ordinaire machtspoliticus die als het zo uitkomt, de belangen van werklozen en armen in zijn vaandel schrijft om vervolgens, wanneer hij de begeerde macht en invloed verkrijgt, bereid is een burgeroorlog te ontketenen om stakingen van arbeiders te breken.

Zijn politieke en militaire hoogtepunt valt in de eerste jaren van de Tweede Wereldoorlog; in een rap tempo vernieuwt hij het volledig verouderde defensieapparaat en voelt zich opperbest in de rol van krijgsheer. In deze periode regeerde hij ook als alleenheerser en werd hij nauwelijks door parlementaire interventies gestoord.

Haffner schrijft met de distinctie van een goede journalist, heeft de hem kenmerkende achterdocht tegenover alles wat met macht en haar aanhangers te maken heeft en spaart de hoofdpersoon niet: oorlogszuchtig, zeker géén democraat en bovenal opportunistisch in zijn politieke keuzes. Maar ook: een begenadigd schrijver en bij wijle een eminent strateeg die overigens ook grote fouten maakte zoals het Dardanellen offensief in WO I en –als minister van financiën- de invoering van de gouden standaard in de jaren dertig. ( de invloed van Keynes was toen nog niet gerijpt)

De eerlijkheid gebiedt dat ik dit boek niet gelezen heb vanwege de hoofdpersoon; Haffner lezen is gewoon een genot ! ( )