In deze roman krijgen we de oudere Catalaan Adrià Ardèvol aan het woord, terugblikkend op zijn leven, als een verhaal gericht aan zijn geliefde Sara. Al na 1 pagina staat er: “vertrouw me niet teveel”, en dat blijkt een waarschuwing die maar al te zeer op zijn plaats is. Want om te beginnen springt Adrià’s verhaal voortdurend van de ene tijdsperiode naar de andere, en dan bedoelen we niet alleen de episodes uit zijn leven: gebeurtenissen en personages uit de 14de eeuw, de 17de en de 18de eeuw uit diverse plaatsen in Spanje, Italië en andere plaatsen in Europa komen aan bod, maar ook de dramatische episodes van de 20ste eeuw (de eerste wereldoorlog, de Spaanse burgeroorlog, de holocaust, en de ‘recyclage’ van voormalige nazi’s op diverse plaatsen) duiken op in het verhaal.
Voor de lezer is het voortdurend puzzelen want soms zijn de episodes vele pagina’s lang, maar soms ook wisselen ze elkaar af binnen 1 enkele paragraaf, en dat is best lastig. Maar je blijft wel voortlezen want Cabré (via Adrià) reikt mondjesmaat stukjes van de puzzel aan die de intrige en de suspense aan de gang houden, en waarin vooral de beroemde Storlioni-viool en een aantal moorden daarrond een hoofdrol blijken te spelen.
Een heel vernuftige compositie dus, en dat is best een prestatie op zich, want Cabré illustreert dat alles met alles verband houdt en dat achter elke ogenschijnlijk banale gebeurtenis een onvermoed, soms erg tragisch en negatief beladen universum schuilgaat. Kortom, niet zomaar een simpel levensverhaal, maar een roman van epische omvang…
Maar, naar mijn oordeel zijn er wel kosten aan deze aanpak. Cabré vergt dikwijls heel veel van zijn lezers: hij blijft bijvoorbeeld tot op het einde nieuwe personages introduceren, waardoor er geen einde komt aan de verwarring. Ook de bijwijlen encyclopedische inslag van de roman doet geen deugd aan de leesbaarheid: Cabré wil regelmatig iets teveel zijn kennis over bepaalde historische episodes etaleren, met een overvloed aan details die wel indrukwekkend oogt, maar waarbij hij af en toe steken laat vallen (om maar iets te noemen – en hier is de historicus/kniesoor aan het woord: het einde van de eerste wereldoorlog en het ermee gepaard gaande klokkengelui, viel niet samen met de ondertekening van het verdrag van Versailles -1919-, maar een jaar eerder!). Af en toe zijn er literair hoogstaande passages, maar nog regelmatiger zijn de zwakke, bijna banale episodes die meer als bladvulsel lijken te functioneren en nauwelijks passen in het geheel (pas naar het einde toe zal de lezer snappen waarom, maar intussen heeft hij/zij die ballast wel moeten verorberen.
Het belangrijkste bezwaar voor mij is dat de ingenieuze compositie bijna volledig ten koste gaat van de psychologische diepgang van de personages: de meeste ervan zijn erg vlak, ééndimensioneel, en evolueren nauwelijks. En afgezien van de persoonlijke evolutie van Adrià – die al bij al toch niet zo indrukwekkend is – blijft op die manier alleen een nodeloos ingewikkeld verhaal over. Cabré heeft met deze roman zeker een prestatie neergezet, maar hij heeft me zeker niet overtuigd. ( )

De geschiedenis van een viool, géén doorsnee exemplaar, maar een Storioni -gebouwd in de achttiende eeuw- met een eigen naam “Vial”. Dit is overigens een verraderlijke weergave van het boek, omdat de geschiedenis niet door dit instrument wordt geschreven maar als symbool staat voor de schoonheid en onberispelijkheid die de geschiedenis opeenvolgende generaties inhoud kan geven.
De schrijver laat alle gebeurtenissen waarvan de viool getuige is samenvallen in het leven van de verteller, de muzikale en erudiete Adria die met zijn verhaal de inhoud van dit boek bepaalt.
Of is het toch wat anders ?

Inquisities, holocaust en noem alle gruwelijkheden uit het recente verleden maar op, de viool overleeft maar het leven wordt er niet beter van. Integendeel, het zinnebeeld van de schoonheid accentueert de verraderlijkheid van het leven in het algemeen. Wat het leven voorbrengt is geen schoonheid maar schrijnend onrecht dat (vrijwel) alle verhalen een bedrieglijke inhoud meegeeft. Het echte verhaal wordt door mensen niet verteld, het is schijn !

Cabré heeft weer een indrukwekkend boek geschreven. Als samenvattend thema kan ik niet anders schrijven dan dat er een wonderlijke contradictie door mijn hoofd blijft gonzen, en wel dat het leven de ontkenning is van hetgeen het voortbrengt ! ( )