Beschrijving:

Wereldkaarten zijn geen zuiver wetenschappelijke objecten. Iedere kaart is een subjectieve constructie die uiting geeft aan de ideologieën en machtsstructuren van de tijd waarin ze werd ontworpen. Zo zijn er kaarten met Jeruzalem in het middelpunt, of met het oosten bovenaan, of met een Afrika dat groter is dan Azië. En ook onze vertrouwde Mercatorkaart toont de wereld door de bril van een Vlaming in de zestiende eeuw.
In dit prikkelende boek gaat Jerry Brotton op zoek naar de geheime agenda van twaalf wereldkaarten. Op levendige wijze schetst hij de samenleving waarin iedere kaart tot stand kwam en bewijst hij dat ook cartografie een allerindividueelste expressie is. Of het nu om de mythische voorstellingen in de oudheid of de satellietkaarten van Google Maps gaat, onze wereld wordt voortdurend opnieuw uitgevonden.

In deze kanjer van een boek, dat prachtig werd geïllustreerd met beroemde en minder bekende wereldkaarten uit de geschiedenis, gaat auteur Jerry Brotton, professor Renaissance Studies aan de Queen Mary University in Londen, op zoek naar de geheime agenda van twaalf wereldkaarten. De twaalf kaarten die de auteur gebruikt zijn afkomstig uit verscheidene culturen en periodes in de geschiedenis. Hij presenteert en analyseert hoe de kaarten tot stand kwamen, met welke problemen de kaartmakers te kampen hadden en welke rol cultuur en tijdsomstandigheden daarbij speelden. Hij bestudeert daarbij samen met de lezer alle mogelijk processen die bij het ontwerpen van de kaarten aan bod komen, zoals schaal, waarneming, abstractie, perspectief, projectie en perspectief.

De voornaamste these die de professor in dit werk betoogt, is dat wereldkaarten geen zuiver wetenschappelijke objecten zijn omdat iedere kaart een sterk subjectieve constructie is die uiting geeft aan de ideologieën en machtsstructuren van de tijd waarin ze werden ontworpen. "Cartografie is niet meer of minder dan een individuele impressie van de maker omdat die gebonden en beïnvloed is door de samenleving waarin de kaart tot stand kwam. Of het nu om de mythische voorstellingen in de oudheid of de satellietkaarten van Google Maps gaat, onze wereld wordt voortdurend opnieuw uitgevonden" aldus de auteur.
Volgens Jerry Brotton heeft de cartografie om die reden haar potentie als wetenschap nooit echt waargemaakt. En zelfs vandaag, nu de cartografen gebruik kunnen maken van satellietbeelden en de wereld welhaast volledig in kaart werd gebracht, is er volgens Brotton, nog steeds geen sprake van een gestage ontwikkeling naar wetenschappelijke nauwkeurigheid en objectiviteit van de cartografie. Hij spreekt zelfs van een “cartografie zonder ontwikkeling”, die verschillende culturen op specifieke momenten in de tijd voorziet van bepaalde beelden in de wereld. Want hoewel het vertrouwen in de objectiviteit van wereldkaarten de afgelopen decennia grondig is herzien, toch blijven ze subjectief en weerspiegelen ze vooral een bepaalde cultuur en periode.

Om deze toch wel verrassende stelling kracht bij te zetten, beschrijft Brotton bij elke kaart die in het boek wordt besproken, uitgebreid de maatschappelijke context van de periode waarin de kaart tot stand kwam.

Het boek begint met de oudste wereldkaart van Ptolemaeus, een Griekse geleerde die leefde in Alexandrië en die als grondlegger van de moderne cartografie wordt beschouwd. Ptolemaeus publiceerde zijn omvattende werk, Geografia, omstreeks 150 na Christus. Het werk was geschreven op een papyrusrol in acht delen en bevatte alle Griekse kennis uit de voorgaande duizend jaar over de afmeting, vorm en reikwijdte van de bewoonde wereld. Die Griekse kennis betrof niet alleen feitelijke geografische informatie, maar ook methodische adviezen om de wereld in kaart te brengen, zoals wiskundige formules en een relaas over de rol van de astronomie.

Verder analyseert de auteur de 'Hereford Mappa Mundi', dat gepubliceerd werd in 1300, waarop Jeruzalem in het midden van de wereld is gesitueerd en waar aan de randen van de kaart allerlei monsters en fabelachtige wezens werden bijgetekend die rondvliegen en die het kwaad of het onbekende moeten voorstellen. Het boek toont trouwens nog enkele kaarten met Jeruzalem in het middelpunt. Er wordt ook een kaart getoond met het oosten bovenaan en één waarop het Afrikaans continent groter is dan Azië.
De beroemde Mercatorkaart ontbreekt hier vanzelfsprekend niet: daarop zie je de wereld door de bril van de Vlaming in de zestiende eeuw. Andere kaarten die Broton bespreekt zijn onder meer de wereldkaart van Martin Waldseemüller (1507), de Atlas Maior van Joan Blaeu (1662) de Petersprojectie (1973) en natuurlijk het tegenwoordige ‘Google Earth’.
In zijn slotwoord besluit de auteur dat cartografen moesten werken met vergelijkbare vraagstukken. Maar ze losten deze ieder naar eigen dunken op, waarbij ze vaak uitgingen van religieuze, emotionele, politieke of financiële beweegredenen. En zo, stelt de professor, ontstonden alle kaarten uit een welbepaald wereldbeeld waarop ze op hun beurt weer nieuwe wereldbeelden creëerden…
Deze spetterende uitgave van 575 pagina's is zeker aanbevelenswaardig. Vooral leergierige lezers die geïnteresseerd zijn in wereldgeschiedenis, komen hier meer dan behoorlijk aan hun trekken.

Leo De Ley ( )

Wereldkaarten zijn geen zuiver wetenschappelijke objecten. Iedere kaart is een subjectieve constructie die uiting geeft aan de ideologieën en machtsstructuren van de tijd waarin ze werd ontworpen. Zo zijn er kaarten met Jeruzalem in het middelpunt, of met het oosten bovenaan, of met een Afrika dat groter is dan Azië. En ook onze vertrouwde Mercatorkaart toont de wereld door de bril van een Vlaming in de zestiende eeuw.
In dit prikkelende boek gaat Jerry Brotton op zoek naar de geheime agenda van twaalf wereldkaarten. Op levendige wijze schetst hij de samenleving waarin iedere kaart tot stand kwam en bewijst hij dat ook cartografie een allerindividueelste expressie is. Of het nu om de mythische voorstellingen
in de oudheid of de satellietkaarten van Google Maps gaat, onze wereld wordt voortdurend opnieuw uitgevonden.
Bron: http://www.bol.com/nl/p/een-geschiedenis-van-de-wereld-in-twaalf-kaarten/9200000...

Elke kaart getuigt van een bepaald wereldbeeld, dat Brotton serveert aan de hand van biografieën van de grootste geografen, geschiedenis en anekdotes. De titel voorspelt exact wat je krijgt. Boeiender non-fictie dan Een geschiedenis van de wereld in twaalf kaarten is moeilijk te vinden.
Volledige bespreking via http://wraakvandedodo.blogspot.be/2014/04/jerry-brotton-een-geschiedenis-van-de.... ( )