bijzonder intererend boek ( )

Dit boek werd bij publicatie (2014) met veel weerklank ontvangen, en kreeg onmiddellijk prestigieuze prijzen. Je moet het maar durven, zo’n ambitieuze roman als debuut lanceren. Ik vind het eerlijk gezegd raar dat in bijna geen enkele review verwezen wordt naar Harry Mulisch. Want wat Weijers hier probeert, steekt de zelfuitgeroepen keizer van de Nederlandse letteren echt wel naar de kroon: dezelfde bravoure, dezelfde pseudofilosofische mijmeringen, dezelfde spelletjes met de lezer, opeenstapelingen van intertekstuele verwijzingen, enzovoort.

Weijers concentreert zich in de eerste helft van haar roman op de relatie tussen kunst en werkelijkheid, en op de vraag wat het betekent om echt te bestaan, zowel als mens en/of als kunstwerk. Ze laat hoofdfiguur Minnie Panis bijna zonder dat ze zich ervan bewust is, onderdompelen in de kunstscène, met alle kitcherigheid en holle grootdoenerij die tot dat milieu hoort. De focus ligt vooral op performance-kunst en dus duikt regelmatig Marina Abramovic op, en in zekere zin zijn Minnie’s kunstwerken variaties op Abramovic' werk. “Wie kunst niet van leven onderscheidt maakt radicale beslissingen. Dat is wat kunst nu eenmaal vereist, wil ze althans méér zijn dan decoratie aan de wanden van villa’s die anders zouden verzuipen in hun eigen omvang. Daarbij: waar het ene overloopt in het andere, waar blijft dan ‘het andere’ nog? De kunst wordt opgeslokt in de draaikolk die het leven is, en andersom, totdat er een hermetisch gesloten systeem is ontstaan waarin beide niet meer echt bestaan. Kunst houdt op kunst te zijn en leven houdt op leven te zijn. Zo simpel is het”
Zoveel gedweep met conceptuele kunst zou me normaal afstoten, maar doordat Weijers Minnie min of meer opvoert als een Alice in Wonderland, van verbazing naar verbazing buitelend, maakt het haar artistiek geëxperimenteer toch enigszins verteerbaar.

De tweede helft van het boek is veel uitleggeriger. In diverse flashbacks toont Weijers hoe Minnie geworden is tot wie ze was, om te beginnen als bijzonder apathische couveuse-baby. De centrale mantra was eerder door Weijers al aangebracht: “de consequenties waren verankerd in het ontwerp”. Die scenes zijn mooier uitgeschreven en minder chaotisch dan in het eerste deel. Maar ze verzanden in een flauw en absoluut ongeloofwaardig verhaal rond de Amerikaanse dokter die haar destijds behandelde en die eerst een taoïstische goeroe was, en daarna obsessief bezig met de esoterische aspecten van de Maya-cultuur. Dat deed me echt wel afknappen.

Kortom, Weijers toont dat ze zeker potentieel heeft, ook literair, maar ze had dit werk beter nog wat laten rijpen. ( )

Een boek dat me werd aangeraden naar aanleiding van een ander boek, alleen heb ik geen idee meer wat dat geweest is. Daardoor had ik ook geen enkele verwachting bij het lezen van de eerste bladzijden, een toestand die me het liefst is bij het begin van een boek.

De eerste zin schiep echter wel verwachtingen voor de rest van het verhaal met "Op de dag dat Minnie voor de derde keer uit haar eigen leven verdween...". Die twee eerdere keren werden lang nog verborgen gehouden en Ik begon gaandeweg te geloven dat de auteur deze opmerking vergeten was. Tot mijn blijde verrassing was het tegendeel het geval en wordt de verwachting geschapen door de eerste zin in het boek helemaal waar gemaakt. Zeer bevredigend om te lezen.

De kunst gemaakt door de ik-persoon, Minnie, kwam op mij zeer geloofwaardig over. Zelfs zo geloofwaardig dat ik even op internet gekeken heb of het misschien niet in het echt bestond. Het is kunst dat ik wel graag in levende lijve had willen zien.
Het verhaal wikkelt zich om een kunstproject waar Minnie aan werkt met vele uitstapjes naar gebeurtenissen uit haar verleden die steeds meer over haar als persoon onthullen. Minnie neemt vanaf baby af aan de wereld op haar eigen manier waar, een gave die haar wellicht tot kunstenaar gedreven heeft. Hoe afwijkend dit ook mag zijn, in mijn beleving is zij een persoon waarmee ik me verwant kan voelen.

Wellicht is dat wel wat ik zoek in een boek, de herkenning in andere mensen. Het maakt de wereld ietsje minder ongrijpbaar in alle onbegrijpelijkheid. Dit boek heeft daar in eider geval ruimschoots aan voldaan. ( )

Ik heb met veel genoegen dit boek voor een tweede keer gelezen. Ik moet wel toegeven dat ik heel wat van de inhoud was vergeten (niet echt een goed teken, maar zal wel aan mijn geheugen liggen …) . Ik moest vele keren denken aan een bellenblazer die soms van die grote zeepbellen kan construeren die dan onder grote hoera-uitroepen boven de hoofden van het publiek uiteenspatten. Prachtige zinsconstructies waarbij de stijl in het begin, wanneer we Minnie van dichtbij volgen, duidelijk anders is dan op het eind waar we eerder de moeder volgen. Wat mij betreft had het contact met de vader er niet bij gemoeten. Nina Weijers heeft heel wat opzoekwerk gedaan om een aantal zijverhalen correct weer te geven (alhoewel … ligt Palenque wel in Guatemala? Ik dacht dat het in Mexico lag (detail)), maar nergens doet zij dat in een betweterige stijl (houden zo). Het tussenverhaal “All is falling” heb ik zelfs drie keer gelezen, en ben trouwens een en ander op het web verder gaan uitzoeken; zeer intrigerend. En ja, de verhalen van Bas Jan Ader en Donald Crowhurst zijn al meermaals verteld (toevallig zijn ook beiden aanwezig op de tentoonstelling “De Zee” in Oostende), maar de manier waarop Weijers deze en andere verhalen tot één essay kneedt is subliem. ( )

Weyers, Nina. (2014) de consequenties. Roman. 280 blz.
Hoofdpersoon is de kunstenares Minnie Panis; vanuit haar is het vertelperspectief ; in de tweede helft van het boek is de moeder van Minnie degene die het vertelperspectief hanteert.

Het zou deels autobiografisch kunnen zijn, maar ze verlegt dan haar geboortedatum een paar jaar in de tijd.

Structuur;
Langere en korte hoofdstukken; niet genummerd; de eerste woorden zijn vetgedrukt; soms de rest van de voorgaande blz wit; soms een hele witte pagina om een groet wending in het boek te suggereren.
De lezer wordt vaak op het verkeerde been gezet, wending op wending, telkens als je denkt in een nieuw hoofdstuk (en een nieuw gebeuren na het eerste hoofdstuk) te belanden is er een nieuwe terugblik eerder in de tijd. En die is dan weer zo herkenbaar beeldend gebracht voor mensen die bewust leefden in 1970-2014 dat een stuk schijnbaar tegenwoordige tijd wordt herbeleefd.

Voorbeelden: de moderne kunstvormen; het Amsterdams Stedelijk museum in het voormalige postsorteercentrum vlakbij Amsterdam CS; de Japanner die opeens gaat praten doet denken aan de zwijgende priester/ monnik in John Cleese film Clockwise; de (valse) bommelding op de Irene school in Buitenveldert in (1983?); documentaires op de EO waar mensen met dunnen hersenschilletjes toch opvallend goed ontwikkelen; eng bijna; de film met de slecht geconstrueerde brug die gaat slingeren; de Dom in Keulen; Okura-hotel; het de Mirandabad; het bijna verdrinken (Tycho) etc.

De terugblik op haar succes: een soort diavoorstelling. Maar ook niet visuele voorstellingen worden niet geschuwd; een brakende zwangere; de ervaringen met kou en ijs; seksuele ervaringen, Gregoriaanse klanken van Hildegard van Bingen (ca 1200), etc. Wanen. (brieven)

Contacten met voor de carrière belangrijke anderen; kunstenaars; een interview door een tiener; zo goed dat je bijna denkt dat dat ook weer autobiografisch is. Minnie’s moeder. Dokter Johnstone; een Taoïst; de crybabies en deze doesn’t crybaby.

Een keer blijven slapen mondt uit in een Vogue voorplaat en bladzijden met foto’s; net weggegooide rauwe vis wordt gefotografeerd en dat is het begin van een reeks. Dit doet denken aan een documentaire over Vivian Maier, die o.a. de inhoud van prullebakken fotografeerde en daar postuum wereldberoemd mee werd (documentaire Finding Vivian Maier, 2013; uitgezonden Canvas zondag 3 januari 2016)

Paul Auster (New York trilogie) De Ik-persoon (2e verhaal, Schimmen) beschrijft dat hij iemand moet bespioneren die hem echter ook bespioneert. Daar heeft Weyers ook van geleend. (private eye)

Mythische/ numerologische momenten (soms remiscenties aan ontdekking van de hemel van Mulisch).

Al te grove opmerkingen worden in de mond van een dronken man gelegd. Al te jeugdige fantasieën in de mond van die tiener.
Bas Jan Ader werkt als voorbeeld; leuk vlot te lezen dubbele biografie.
Het hele boek is vlot te lezen, verrassend, knap geconstrueerd. ( )