Dit is een van de laatste grote werken van Amos Oz (1939-2018). Centraal staat de coming-of-age van Shmuel Asch, misschien wat eigenaardig om het zo te noemen want de Israëlische jongeman is al 25. Maar hij vertoont alle kenmerken van een nog ongevormde persoonlijkheid. Zijn 3 maanden lange verblijf bij een oude rabbi en diens schoondochter zal zijn leven op een nieuw spoor zetten. Dit aspect van de roman vind ik het meest geslaagde: Oz neemt ruim de tijd om alle onzekerheden, onvervulde verlangens en nog niet rijpe ontwikkelingsmogelijkheden te schetsen en laat die ook doorheen de roman mooi evolueren.
Zoals regelmatig bij Oz is ook de problematiek van de staat Israël en de verhouding tot de Arabieren een centraal thema. Het verhaal speelt zich af eind 1959, begin 1960 en de gesprekken van Shmuel met rabbi Wald en met diens schoondochter Atalia focussen vooral op wat er in 1948 gebeurde, bij de oprichting van de staat Israël. Vooral de rol van Atalia’s vader, een man die aanstuurde op een goede relatie met de Arabieren, en van David Ben Gurion, de man die de gewelddadige oprichting van de joodse natie-staat forceerde, komt aan bod. Oz zelf neemt geen standpunt in, maar suggereert op zijn minst dat de optie voor een meer geleidelijke en vreedzamere ontwikkeling te weinig kansen heeft gekregen. Het is wellicht wat vergezocht, maar misschien reikte Oz met het ontwikkelingsverhaal van Schmuel als persoon ook een suggestieve link met de ontwikkeling van de jonge staat Israël?
Verwant met het voorgaande is ook het thema van ‘verraad’, en daarmee zitten we op het spoor van de titel van deze roman ‘Judas’. Schmuel Asch is geïntrigeerd door de negatieve joodse visies op het christendom, laat verschillende joodse schrijvers daarover aan het woord en formuleert uiteindelijk ook een eigen these waarin Judas als echte oprichter van het christendom wordt voorgesteld. Oz heeft dat vernuftig gedaan, maar overtuigt helemaal niet. Met dit thema legt hij wel een link met het “Israël-issue”, want in de discussies over de oprichting van de natie-staat werd de vader van Atalia gebrandmerkt als Arabierenvriend en dus als verrader; omgekeerd was in de ogen van die vader juist Ben-Goerion de verrader van de Joodse zaak. Oz geeft ook hier geen uitsluitsel over zijn eigen opinie, integendeel, hij brengt mooi aan hoe verduiveld onmogelijk het is om een evenwichtig oordeel te vellen. En dat is knap, zeker omdat we weten dat Oz als persoon duidelijk voor een koers van tolerantie en verzoening was.
Het zwakste element in deze roman is het liefdesverhaal tussen Schmuel en Atalia. De figuur van Atalia, een 45-jarige weduwe, is wel knap getekend en heeft behoorlijk wat diepgang. Maar de ontwikkeling van de relatie tussen haar en de jongeman is wel heel erg voorspelbaar, zeker omdat Oz al heel snel inzoomt op de affectieve tekorten van Schmuel en wel heel doorzichtige literaire technieken gebruikt om deze “onromantische romance” te tekenen. Dit thema maakt uiteindelijk dat deze nochtans erg interessante roman, voor mij tot de iets minder geslaagde van Oz behoort ( )

Een student in Jeruzalem schijft een verhandeling over het beeld van Jezus in de ogen van Joden. Maar... hij maakt het niet af, want zijn ouders gaan failliet en kunnen hem niet meer onderhouden. daardoor stopt hij met studeren en met zijn gezellige, socialistische studentenleven. Hij verblijft de wintermaanden bij een excentrieke oude man en diens schoondochter, om de man gezelschap te houden van 5 uur tot 11 uur.
Natuurlijk wordt hij bevangen door lust/verliefdheid voor de schoondochter. Hij filosofeert wat af met de oude man, en dat is het aardige aan het boek: de ontstaansgeschiedenis van Israël en de rol daarin en in de oorlog met de Arabieren van Ben Goerion komen uitgebreid aan de orde. Er waren ook pacifistische ideeën over de staat voor het allemaal opging in oorlog, wreedheid en vernietiging; een gezamenlijke staat van Joden en Arabieren, maar helaas... ( )

Andere meningen/besprekingen:

The Guardian: https://www.theguardian.com/books/2016/sep/05/judas-amos-oz-review

The New York Times: http://www.nytimes.com/2016/11/19/books/amos-oz-on-his-novel-judas-which-challen...

The Guardian: https://www.theguardian.com/books/2016/sep/03/judas-by-amos-oz-review

Tony's Reading List: https://tonysreadinglist.wordpress.com/2017/04/06/judas-by-amos-oz-review-mbip-2... ( )

Komt een beetje moeizaam op gang, maar daarna heel overtuigend. Student gaat als bijbaan wonen bij een oude man met zijn dochter terwijl hij aan zijn scriptie over het christendom door de ogen van de joden schrijft en speciaal aandacht besteedt aan de rol van Judas, die volgens hem geen verrader is, maar juist een van de stichters van het Christendom met een analogie naar de vader van de vrouw die ook in het huis woont. Hij was tegen de stichting van de staat Israel, maar toch geen verrader ( )