Een lofzang op de vriendschap die duurt van in de studentenjaren tot de dood. Een boek dat je opslorpt tot de laatste bladzijde. Trieste passages... maar dan breekt de zon door, is er een warmhartige herinnering of nieuwe evolutie. Niet te missen!!! ( )

CE*****

Ik heb dit boek een tijdje aan de kant laten liggen omdat ik er zoveel en zo lovend over had horen spreken. Zeker toen iemand het lezen ervan benoemde als een soort stomp-in-de-maag ervaring wilde ik er niet meteen in beginnen omdat de hooggespannen verwachting dan meestal toch niet gehaald wordt. En ook met de nodige wachttijd vond ik de eerste 100 pagina's niet van zo'n hoog niveau en evenmin volgde er een stomp-in-de-maag. Toch wist Yanagihara mij steeds meer in het verhaal te trekken en er voor mij tenslotte een erg intense leeservaring van te maken.
De hoofdfiguur Jude wordt uitvoerig en indrukwekkend uitgezet in al zijn gekwetsheid, ambivalenties, psychische pijn, negatieve zelfbeeld en wantrouwen in relaties. Wie beroepshalve werkt met mensen persoonlijkheidsstoornissen vindt hier een literair authentiek en herkenbaar relaas met een beklijvende beschrijving van de vicieuze cirkel van hertraumatisering en de desastreuze impact daarvan op het intrapsychisch en interpersoonlijk leven. Hoewel.... Jude probeert telkens weer zijn innerlijke demonen te expulseren door anderen in zijn naaste omgeving in de positie te plaatsen van de onbetrouwbare, onbeschikbare of zelfs misbruikende ander. Dat al zijn vrienden die klippen (op een enkele uitzondering na) weten te omzeilen, vond ik minder geloofwaardig. Maar als beeld voor de potentieel helende kracht van veilige gehechtheidsrelaties kan het wel tellen. ( )

Een te lang boek over de onomkeerbare schade van kindermisbruik, en de grote kracht van vriendschap, die nog groter is dan de soms 'leugenachtige' liefde. Vriendschap is volledig wederzijds, liefde is egoïstisch. ( )

Een controversieel boek laat je per definitie nooit onverschillig, en dat is bij deze klepper zeker het geval vooral omdat het een heel extreem geval van misbruik en de traumatische gevolgen daarvan in beeld brengt.
Yanagihara weet hoe ze een verhaal moet construeren, spanning opbouwen, en maar mondjesmaat inzicht te geven in wat er achter het verhaal steekt. Ze weet ook de meest moeilijke en delicate problematieken op een pregnante wijze aan de orde te stellen: voor het eerst kreeg ik dankzij dit verhaal inzicht in wat mensen met een enorm trauma als gevolg van misbruik (psychologisch, gewelddadig, seksueel) kan bewegen tot zelfverminking en erger. Het is de combinatie van een uitermate negatieve zelfbeeld, van voortdurende bevestiging van hun eigen slechtheid en walgelijkheid die hen drijft tot de verbeten wil om hun eigen persoon en leven af te schermen én onder controle en in eigen handen te houden, ook als is dat op een manier die voor de buitenwereld ronduit nefast lijkt.

Dat maakt dit boek tot bikkelharde lectuur, maar geeft dus ook inzicht. Yanagihara verzacht het harde trouwens door hoofdfiguur Jude te omringen met een kring van bijna onvoorwaardelijk trouwe vrienden en mensen. Ze weet de kracht van vriendschap en liefde (de scheidslijn is uiteraard flou) op een ongelofelijke manier in de verf te zetten; vertederend en ontroerend tegelijk. Daarnaast komen ook de sfeerschepping rond de stad New York (die voortdurend doorkruist wordt), het kunstwereldje waar vriend JB in verkeerd, de filmwereld rond vriend Willem goed uit de verf. Het zijn allemaal elementen die dit boek tot een unieke leeservaring maken en er de sterkte van uit maken.

Maar… helaas moet ik het feestje bederven, er zijn ook echt mindere kanten aan dit boek. Het begint al bij de openingsscène: die is van zo’n laag literair niveau dat ik al onmiddellijk de neiging had het boek dicht te slaan. Gelukkig heb ik dat niet gedaan, want verderop toont Yanagihara haar schrijftalent ten volle. Maar geregeld duiken dergelijke mindere passages op, en is het vooral de spanning rond de intrige die je aan het lezen houdt.

Dan is er de vraag naar het realiteitsgehalte. Die stelt zich uiteraard bij elke roman, want elk literair product is het gevolg van verbeelding en dus tot op zekere hoogte ook van uitvergroting en overdrijving. Yanagihara is wel heel ver gegaan in het schetsen van een zeer extreem misbruikverhaal, zodat je je afvraagt of dit ooit in de realiteit wel voorkomt. Helaas, de kranten openslaan is voldoende om te zien dat ze zeker geen fantasieverhaal vertelt. Iets anders is het milieu waarin ze het hele gebeuren situeert: de New Yorkse vriendenkring van Jude is er één van mannen die het allemaal gemaakt hebben, die voortdurend de wereld afreizen en in de beste restaurants en gelegenheid verkeren. Dat deed toch wel wat af van mijn leesplezier: waarom moet dit verhaal per sé in een soort van jet set-milieu gesitueerd worden?

En tenslotte en vooral is er de vermoeiende opeenvolging van incidenten en flashbacks rond de misbruikte Jude, waarbij telkens de voortdurend verontschuldigingen van Jude opvallen, én de terughoudendheid van zijn vrienden om doortastende maatregelen te nemen. Dat laatste zie of hoor je nog wel in misbruikgevallen: het is typerend dat de directe omgeving (en het slachtoffer zelf) het niet wil zien of uit schaamte zich inhoudt om derde instanties erbij te betrekken. Maar in dit geval is de voortdurende herhaling ervan toch wel merkwaardig.

En dat brengt ons bij het laatste zwakkere element van het boek: de lengte. De volle 750 bladzijden van dit boek voelen op de duur aan als een oefening in sadomasochisme. Het is goed dat Yanagihara de nodige pagina’s heeft benut om het zwaarwegende thema zijn volle gewicht te geven, maar zeker vanaf het laatste derde van het boek begint het gewoon wat veel te worden en sleept het verhaal zich voort naar wat een voorbestemd einde lijkt.

Ik besluit: dit is een must-read, geen discussie over, en door de omvang en manier van schrijven heeft het boek zelfs een zekere Dickensiaanse allure (de vergelijking komt niet van mij), maar er zijn net iets te veel incongruenties en het is echt wel te lang om het als een meesterwerk te beschouwen. ( )