Engeland, 1931. Bijna een eeuw geleden, maar als je leest, toch heel herkenbaar. Sterker nog, het boek heeft aan kracht niets verloren, de Britse geest ademt door alle bladzijden heen. In de manier waarop ze met elkaar omgaan, met elkaar converseren, in wat ze doen, de familie Stevens is Britser dan Brits.

Het verslag van hun vakantie aan de kust, in Bognor Regis, is een klassieker. Zonder dat het ooit spectaculair wordt, zonder dat er ook maar iemand van de familie ineens de hoofdpersoon van de roman wordt. Volwassen kinderen die meegaan met hun ouders op een strandvakantie, die bestaat uit wandelen, strandhangen, een potje cricket en middagdutjes, de tijdgeest komt ook duidelijk naar boven, al heb je het vermoeden dat dertig jaar later aan de Britse kust nog miljoenen locals precies op dezelfde manier hun vakantie vieren.

Het leuke aan het boek is dus dat je graag verder leest, terwijl het vrij voorspelbaar is wat er gaat gebeuren. Dat het perspectief geregeld verandert, waardoor je de familie Stevens steeds beter leert kennen. En ook al ben ik er nooit geweest, ik weet zeker dat wanneer je nu door Bognor Regis zou wandelen, je je goed kunt voorstellen dat de familie Stevens daar heeft rondgelopen. Je zou bij wijze van spreken de plek kunnen aanwijzen waar ze op het strand zaten.

Het is niet gebeurd, maar een soap in de jaren vijftig gebaseerd op dit verhaal was goed voorstelbaar geweest. Een jaren tachtigversie ook. En dus las ik het met plezier, zoals ik in de jaren negentig ook met veel plezier heb gewerkt voor Britse touroperators, er voor zorgend dat vele Britten een geweldige vakantie hadden. Hun eisen waren zestig jaar na dit boek wel iets veranderd. De middenklasse had meer te besteden, maar hun Britse manieren, hun manier van communiceren, de gedachtegang die in dit boek zo mooi naar boven komt, het blijft erg herkenbaar.

Citaat: “Niemand van het gezin was blijkbaar bereid zich uit te spreken. Ze wisten dat ze op het punt stonden een besluit te nemen dat de vakantie zou kunnen maken of breken. Als het huisje werd genomen en het was geen succes zouden ze overal worden gekweld door dingen die ze met het geld hadden kunnen doen, maar als ze het niet namen, zouden ze even afschuwelijk kunnen worden gekweld door de zelfvoldane gezichten van mensen die er wel een hadden: ze zouden er stiekem langsglippen, beschaamd, terwijl ze zich arm voelden, en ordinair…” (p.154)
( )

De Britse schrijver Robert Cedric Sherriff (1896-1975) schreef toneelstukken, scenario’s en enkele romans. A Fortnight in September (indertijd in het Nederlands gepubliceerd als ‘Vacantie’) verscheen oorspronkelijk in 1931. Het was waarschijnlijk al wat weggezakt in het collectieve geheugen, totdat schrijver Kazuo Ishiguro het in het voorjaar van 2020 aanprees als hét boek om je de lockdown en coronacrisis te doen vergeten. Want Sheriff neemt de lezer in dit boek mee op vakantie, naar zee. En buitenlucht, de zon, de wind, dat zijn toch de dingen die je het meeste mist tijdens een quarantaine?

We volgen in dit boek een Brits gezin uit een voorstad van Londen op hun jaarlijkse vakantie van twee weken naar Bognor Regis, een stadje aan de zuidkust van Engeland. Het gezin bestaat uit vader, moeder, en drie kinderen: Mary van 20, die op een naaiatelier werkt, Dick van 17, die sinds kort op een kantoor werkt, en Ernie van 10 die nog op school zit. Het zijn eenvoudige, gewone mensen, lower middle class, zoals de Engelsen ze zouden categoriseren. Ze hechten aan een zekere voorspelbaarheid (elk jaar exact dezelfde vakantie). En hoe anderen hen zien is erg belangrijk voor hen. De vader schaamt zich al als de moeder in de trein in slaap dreigt te vallen en een klein snurkje laat horen. Wat zullen andere mensen wel niet van hen denken?

Eigenlijk gebeurt er niet zo heel veel in het verhaal. De familie bereidt zich voor op vertrek, reist met de trein naar zee en neemt intrekt in pension Zeezicht, waar ze elk jaar verblijven. Eenmaal daar bestaan hun dagen uit zwemmen, cricket spelen op het strand, rondhangen bij hun strandhuisje (mét terras, hun enige echte luxe), maaltijden in het pension en avondlijke wandelingen langs de boulevard.

Maar net toen ik begon te denken dat dit verhaal wel heel gezapig was en ik me begon te ergeren aan de kleinburgerlijke bekrompenheid van deze familie, begon ik ook empathie voor ze te voelen. De vader die zo hard heeft gewerkt om hogerop te komen dan zijn eigen vader, maar tegen een glazen plafond is gebotst. De moeder, die stiekem helemaal niet zo van de zee houdt en het meest geniet als ze 's avonds van haar glaasje port nipt. Mary, die droomt van een hartsvriendin en de liefde, maar heus wel doorheeft dat haar vakantieliefde haar te saai en te arm vindt. En Dick, die zich stiekem vreselijk ongelukkig voelt met zijn kantoorbaan, ook al is hij zijn vader dankbaar dat hij werk voor hem geregeld heeft.

Twee weken weg is een eenvoudig boek over eenvoudige mensen. Maar laat je daardoor niet misleiden! Het is namelijk enorm knap geschreven. Sheriff beschrijft overtuigend de de voorpret en de spanning van het op vakantie gaan en het gevoel van melancholie als de vakantie ten einde komt. Dit nog versterkt doordat iedereen wel doorheeft dat dit waarschijnlijk de laatste keer is dat ze deze vakantie samen houden. De oudste kinderen willen volgend jaar misschien met vrienden op stap, en hun pension is wel héél erg sjofel geworden. Dat gezegd hebbend, het is wel echt een boek uit een ander tijdperk, waarin met name de vrouwen behoorlijk stereotype worden neergezet. De melancholie naar het verleden, die sommige recensenten van dit boek kregen, die voelde ik zeker niet! Maar zin in vakantie aan zee, ja, dat kreeg ik wel. ( )