Blijkbaar is dit een vroeg werk van de Hongaarse schrijver Laszlo Krasznahorkai, die zich inmiddels een behoorlijk reputatie heeft opgebouwd als typisch Centraal-Europees auteur. Ook dit boek bouwt duidelijk voort op respectabele referenties zoals Kafka, Canetti, Kundera, enzovoort. En dan gaat het om thema’s als de ondoorzichtigheid van de realiteit, het kortzichtige van het kleinburgerlijk bestaan, het cynisch sarcasme van machthebbers, en de dreiging van onpersoonlijke machten en krachten.
Geen gemakkelijke lectuur, dit boek, want Krasznahorkai produceert bewust breedvoerige, complexe zinnen en houdt er ook van de lezer regelmatig in het ongewisse te laten. Maar de ironische en satirische accenten maken veel goed.
Achteraf is het natuurlijk makkelijk praten, maar het lijkt wel of Krasznahorkai in dit boek uit 1989 profetisch vooruitkeek naar het opkomend populisme van de voorbije decennia en het algemeen pessimisme van de meer recente jaren. Het toneel waarop deze roman zich afspeelt, is dat van een (ongenaamd) Hongaars stadje in verval, en met hoofdperonages die zich zeer goed bewust zijn van de dreigende disrupties. Het helpt natuurlijk dat bijna alle scènes zich bij avond of nacht afspelen, waardoor de contrasten licht-duisternis des te feller tot hun recht komen, en er over de handelingen een waas van mysterie blijft hangen. Ook het perspectivisme is relevant: de personages zitten allemaal opgesloten in hun eigen perspectief, gekleurd door zelf gekoesterde illusies. En voor sommigen zijn die illusies ook opportuniteiten: vooral de zelfgenoegzaamheid en het cynisme van Mevrouw Eszter springt in dat verband naar voren, gebruik makend van de gruwelijke dreiging van de anonieme massa (angstaanjagend tastbaar beschreven) om haar eigen machtsstreven in realiteit om te zetten. Dit is grote literatuur, dat is duidelijk. ( )

Prachtig geschreven dystopie over een klein stadje in Hongarije met een teleurstellend plot. Menselijke lamlendigheid al dan niet veroorzaakt door slechte voortekens, zoals strenge vorst en het uitblijven van sneeuw zetten het toneel. En dan komt er ook nog een mysterieus circus naar de stad, omringt door vervaarlijke mensenmeute . De wisselende perspectieven trekken je langzaam het verhaal in. Ze vullen elkaar goed en zelfs speels aan. Maar de rede van de ondergang (en wederopstanding), waar meeslepend naar wordt toegewerkt, is alleen geloofwaardig voor fanatieke complotdenkers. En daarmee is niet het stadje maar het boek reddeloos verloren. Een teleurstellende leeservaring. ( )