Ik heb me enorm geamuseerd met dit boekje. Mijn eerdere ervaringen met McEwan waren nogal gemengd: hij weet soms een fabuleuze openingscene neer te zetten of een ingenieuze plot, maar in de loop van het boek stort het verhaal in. Niet hier, en dat is niet zozeer of toch niet alleen omdat het om een moordverhaal gaat.
Het originele is uiteraard hij heel de tijd een bijna volgroeide foetus aan het woord laat, nog in de buik van een vrouw die overspel pleegt en samen met haar minnaar haar man wil vermoorden. Op zich draagt het passionele moordverhaal heel erg het timbre van Roald Dahl, met soms heel uitgesponnen scenes, waarin de tijd uitgerokken wordt.
Maar het is vooral de vertelstem van de foetus die het hem doet in dit boek. Uiteraard is dit pure fictie, een verbeeldingsoefening, niks is reëel. Maar onze baby in kwestie getuigt wel van een zeer scherpe opmerkingsgave, een fenomenale welsprekendheid en vooral van een enorm reflexief vermogen: hij/zij (we komen het geslacht of de naam nooit te weten) geeft voortdurend commentaar op wat hij/zij vanuit de baarmoeder waarneemt, met inschattingen die eigenlijk alleen kunnen komen van iemand die al behoorlijk wat levenservaring heeft. Uiteraard is dit vergezocht én hilarisch, met bovendien uitzinnige staaltjes van humor, bijvoorbeeld als hij/zij heel deskundig meesmuilende commentaar geeft op de slechte smaak van zijn/haar moeder inzake wijn.
Maar dit is McEwan, dus dit is niet zomaar een amusante vingeroefening. De literaire stijl is niet alleen weergaloos, de auteur laat verschillende lezingen van het verhaal toe, met een Shakespeariaanse lezing op 1 (gezien het moordthema uiteraard vooral Hamlet). Ook valt de voortdurende reflectie op over wat een vloek het menselijk bewustzijn is: “The beginning of conscious life was the end of illusion, the illusion of non-being, and the eruption of the real.” En met wat goede wil is er trouwens ook een ecologische lezing mogelijk waarbij de moeder en haar minnaar staan voor de oudere generaties die roofbouw plegen op onze planeet en zo aan de toekomstige baby een onleefbare planeet nalaten. Straffe gast, die McEwan. ( )