Dit is een twijfelgeval. Een merkwaardig en intrigerend boek op zijn minst, maar ik weet niet of ik er wel echt van hou. Taal en stijl zijn heel uitgepuurd, poëtisch bijna; ik vermoed zelfs dat het boek het best tot zijn recht komt als je het luidop leest, prachtig gewoon. Maar daarachter gaat een weerbarstig verhaal schuil en een ingenieuze constructie waarvan ik niet goed weet wat te denken. De vertellende ik-figuur, Max Morden, een oudere man is net zijn vrouw verloren aan kanker en ontvlucht de wereld, terug naar een plaats aan de kust waar hij regelmatig de zomervakanties van zijn jeugd doorbracht. Daar kwam hij in de ban van de duidelijk sociaal veel hoger geplaatste familie Grace – de goden noemt hij hen – en samen met een dramatisch voorval zal die ervaring hem voor het leven tekenen. De zeer lange monoloog van Norden springt voortdurend door de tijd en geeft maar mondjesmaat informatie vrij. Max blijkt een erg mensenschuwe en nurkse man, die kwaad is op zijn vrouw die hem achterliet en die dus ook nooit zijn jeugdtrauma te boven kwam. Aan de zee (in het Ierse Ballyless) komt hij de draad van dat verleden weer oppikken. Ingenieus opgebouwd dus, maar op geen enkel moment werd ik aangegrepen door het verhaal, het voelde iets te gekunsteld aan. Bovendien deden het amechtige smachten naar een paradijselijk verleden en de beate bewondering voor de Grace-familie me wel heel erg sterk aan gelijkaardige romans denken (“Le Grand Meaulnes” van Alain-Fournier, en ook “De tuin van de Finzi-Contini’s” van Giorgio Bassani). Ondanks de vooral stilistische verdiensten heeft Banville in dit boek zijn hand een beetje overspeeld. Maar ik herhaal het, het blijft een twijfelgeval. ( )

In dit boek is de zee is steun, toeverlaat, troost, symbool van al wat leeft inclusief de dood. Dit alles voor de hoofdpersoon, Max Morden, die in feite totaal aan de grond zit. Zijn vrouw Anna is aan kanker gestorven en hij wil terug naar de plaats aan de zee waar hij als kind ooit een vakantie doorbracht. (Ik ben simpelweg hier om niet elders te zijn.) Daar en toen werd hij gebiologeerd door een ander gezin, de familie Grace, die daar op vakantie was: een arts, Carlo Grace, zijn vrouw, Constance Grace zijn vrouw en de tweeling Chloë en Myles met hun kindermeisje Rose. Gebiologeerd door hun heel andere – ook rijkere – levensstijl. Hij beweegt zich in drie werelden die in het boek naadloos in elkaar overlopen: de wereld van toen, waarin hij de wereld, het leven nog moest ontdekken; de wereld van zojuist, de ziekte en dood van zijn vrouw Anna, en de wereld van het nu waarin hij, bang dat ook hem iets overkomt, orde op zaken probeert te stellen en ook nog een monografie over de Franse schilder Bonnard probeert af te ronden. Alsof hij twee harten heeft; één dat klopt in het heden en één in het verleden.
De wereld van toen wordt voor het jongetje van elf vooral bepaald door de ontdekking van de vrouw. Hij is verliefd. Eerst op de moeder (cf. 76 e.v.), dan op de ontluikende dochter. Dat alles wordt beschreven in indirecte termen, die meer de veranderende manier van kijken van een elfjarige jongen aangeven, dan dat het zware seksuele lading zou hebben. De levensstijl staat in schril contrast met die van zijn ouders. Het was niet alleen het verschil in rijkdom, maar veel meer nog het verschil in levensgeluk: “Ze waren ongelukkig en dat vormde een van de constante factoren in mijn vroegste jaren, een hoog, bestendig, net onhoorbaar zoemen.” Niettemin ontdekt hij de waarheid: Dus dat dacht ik, of werd er voor mij gedacht, dus dat is wat ze doen. (66) In een intiem moment worden de drie betrapt door de gouvernante. Na een hoog oplopende woordenwisseling tussen Rose en Chloe, lopen Chloe en Myles de zee in en … verdrinken uiteindelijk.
De wereld van de laatste dagen met Anna krijgt een prachtige beschrijvng. “Max, wat ben je toch een arme ziel. … Je mag me niet eens meer een beetje haten.” “In mijn fantasie zag ik haargeluidloos omlaag glijden, … totdat haar gezicht onder water verdween en er nog een laatste waterige ademhaling volgde.” “Rottrut, godverdommese rottrut, hoe kon je weggaan en mij zo alleen laten, baggerend in mijn vuil, met niemand om me tegen mezelf te beschermen. Hoe kon je dat doen? [167] Als aan het eind van het boek de herinnering aan Anna’s sterven naar boven komt, realiseert Max zich ook, dat hij het gevoel had de zee in te lopen.
De wereld van het nu, de omgang met de kolonel, die misschien geen kolonel is en misschien een oogje heeft op Miss Vavasour, de pensionhoudster, Miss Vavasour zelf, die na veel geheimzinnigheden het kindermeisje Rose blijkt te zijn dat hier is blijven hangen: drie “zielige scheepjes vol verdriet”. Als hij zich een keer zo bedrinkt dat hij langs het strand valt en gewond raakt, wordt hij door de kolonel ontdekt. Als hij bijkomt ziet hij de oude vlam van zijn dochter die hij nooit heeft kunnen accepteren bij zijn bed. De relatie die eerst verbroken was blijkt weer opgevat te zijn. Hem wordt de ondertrouw meegedeeld. Bovendien wordt hem te kennen gegeven, dat hij eerst maar een tijdje bij hun moet komen wonen. Tot hij zijn eigen boontjes kan doppen. ( )