Dit is misschien niet helemaal een geslaagde roman, maar in elk geval een boeiende. Noordervliet weeft verschillende thematieken door elkaar: een portret van de babyboomgeneratie, van de glorieuze jaren ’60 tot de desillusies van begin 21ste eeuw; de wisselvalligheden van een persoonlijk en een publiek leven met zijn topmomenten en mislukkingen; de spagaat tussen idealisme en cynisme in de politiek, enz. De oudere hoofdfiguur Katharina Mercedes Donkers blikt angstvallig terug op haar leven, getriggerd door de confrontatie met een jonge, ambitieuze onderzoekster die een biografie over haar wil schrijven. Want blijkt dat Katharina erg actief is geweest aan de linkerzijde van de politiek, en het ook tot minister heeft geschopt. De aankomende biografie brengt een heel proces van herinneringen en mijmeringen op gang, vooral aan pijnlijke episodes in haar persoonlijke en publieke leven. Doorheen het boek zie je Katharina proberen in het reine te komen met zichzelf en vooral met de dikwijls verkeerde keuzes die ze heeft gemaakt. Boeiend, en Noordervliet brengt het er op dit vlak erg goed van af. Met veel zin voor nuance legt ze de dilemma’s bloot waar we allemaal wel mee geconfronteerd worden in ons leven.
Terwijl ik dit boek las, moest ik onvermijdelijk denken aan “De jaren” van Annie Ernaux, dat een beetje dezelfde manier van terugblikken op een gevuld leven volgt. Noordervliet is iets minder ambitieus dan Ernaux (die er vooral een collectieve biografie van maakte), en ze verliest zich naar mijn aanvoelen ook meer in goed klinkende maar soms wat gratuite filosofische uitweidingen. En al even onvermijdelijk kwam ook Connie Palmen in beeld, vooral door de al even grote afhankelijkheid van impressionante mannelijke figuren, die echter stuk voor stuk grote kinderen blijken. Stilistisch en compositorisch is deze roman ook wat ongelijk: in te veel passages gaat de verfijnde stijl van Noordervliet over in opzichtige mooischrijverij, en zeker naar het einde toe waaiert het verhaal uiteen in te episodische fragmenten. ( )

Nelleke Noordervliet heeft met de roman ‘Aan het eind van de dag’ een hele rijke en boeiende roman geschreven waarin een mooi spel wordt gespeeld met de werkelijkheid en met het thema van het boek. Want waar het boek gaat over de worsteling van de hoofdpersoon met de vraag of zij wil meewerken aan een biografie die ook een tijdsbeeld moet zijn, komt juist uit die strijd een verhaal voort dat een biografie en tijdsbeeld ineen is. Katharina Donker moet niets van een biografie en van de biograaf hebben. Die vraag en de gesprekken die zij vervolgens daarover heeft leiden tot een voortdurende confrontatie met haar verleden en de keuzes die zij heeft gemaakt. Daarmee worden wroeging, boosheid, zelfrechtvaardiging aan de ene kant maar ook de zoektocht naar identiteiit en wat Katharine echt wil, centrale thema’s in het boek.
Katharina is eerlijk over zichzelf en over haar eigen processen. Zij ziet scherp wat ze meeneemt uit het verleden en hoe dat onvermijdelijk lijkt uit te lopen tot wat ze is geworden. Maar vanuit het bewustzijn ontbreekt het haar aan het laatste beetje moed en kracht om ook daadwerkelijk te veranderen. Dit heeft dramatische gevolgen voor haar huwelijk, de relatie met haar kinderen en haar politieke ambities. Zij moet concessies doen aan zichzelf en aan haar omgeving en dat frustreert haar. Nelleke Noordervliet beschrijft dit authentiek en geloofwaardig. Ondertussen krijgen we veel mee over de politie situatie in Nederland in de jaren ‘80 en ‘90 met boeiend uitstapjes naar de toenmalige DDR en Suriname.
Het boek is met veel vaart geschreven. Noordervliet schrijft in korte, heldere zinnen en formuleert krachtig. Tegelijkertijd zijn er volop perspectiefwisselingen die het verhaal levendig houden. Het boek is zorgvuldig opgebouwd zonder dat de lezer het gevoel krijgt dat het gemaakt is, het blijft zijn echtheid behouden.
Ik vind dit een van de beste boeken van Nelleke Noordervliet. Heel anders van toon dan haar andere boeken en daarom daarmee niet zo goed vergelijkbaar. Maar wat blijft staan is dat zij een uitstekend schrijver, die mooie boeken schrijft die aan de lezer kleven. Boeken die zich ogenschijnlijk snel gewonnen geven maar waar nog behoorlijk viel diepgang inzit.

Vrouwelijke ex-minister en auteur van bestsellers werkt mee aan het schrijven van haar eigen biografie ( )

geweldig boek (natuurlijk) over de jeugd met een vader die als vrijwilliger naar de Spaanse burgeroorlog ging en statenloos werd, toch een baan kreeg bij de Waarheid maar verbitterd mopperend het leven door ging. daarna de liefdes, de carrière en het leven van een bekende (politieke) Nederlandse. ( )