Ik ben niet de eerste die het zegt, ik weet het, maar de dystopische roman lijkt een echte hype te worden. In het spoor van Margaret Atwood’s Handsmaid Tale (1985) en vooral de verfilming ervan, wagen tal van auteurs zich aan het genre. Nu ook Louise Erdrich dus, en binnen haar oeuvre neemt dit boek een heel aparte plaats in.
Natuurlijk zijn er ook in dit boek verschillende links met de Indiaanse cultuur (Native American): de protagoniste, de 26-jarige Cedar (Mary) Hawk Songmaker is verwant met de Ojibwe-stam, in de buurt van Minnesota; in de loop van het verhaal zoekt ze haar oorspronkelijke familie op en dat levert, net als in de vorige romans van Erdrich een zowel ontluisterende als intrigerende inkijk op in het leven en de magie van de Native American wereld.
Maar de dystopie dan? Aanvankelijk blijft die relatief beperkt. De zwangere Cedar begint brieven aan haar nog ongeboren kind te schrijven, omdat er vage indicaties zijn van dingen die mislopen in de wereld, vooral in de natuur. Er zijn verwijzingen naar klimaatverschuivingen, maar vooral naar eigenaardige natuurfenomenen, zoals de terugkeer van verdwenen diersoorten (de sabeltandtijger, en zelfs een dynosaurus-soort). Terwijl het centraal gezag instort (waarom is niet duidelijk), gaan er geruchten dat de natuurlijk evolutie tot stilstand is gekomen, en zich in omgekeerde richting beweegt. En zo komen we uiteraard rechtstreeks bij Cedar en haar ongeboren kind terecht.
In het lange eerste deel blijven die dystopische elementen erg op de achtergrond en focust het verhaal zich bijna volledig op de herontdekking van Cedar’s oorspronkelijke familie. Maar
vooral in het tweede deel is er een snelle opeenvolging van dramatische wendingen, die een gevolg zijn van de jacht op zwangere vrouwen door fundamentalistische christelijke milities die intussen de plak zwaaien. Uiteraard kan je hier niet anders dan aan Atwood denken. En zeker het slot van de roman lijkt bijna een doorslagje van de Handsmaid Tale.
In vergelijking met Atwood legt Erdrich veel sterkere ecologisch accenten en haar protagoniste is ook veel aardiger, optimistischer. Ook de magisch-realistische elementen uit de Native American cultuur geven een eigen karakter aan deze roman. Maar toch blijf je met de vraag zitten wat nu precies de boodschap was van Erdrich, en in welke mate die al of niet afwijkt van die van Atwood. Komt daarbij dat sommige wendingen in het verhaal wel erg onwaarschijnlijk zijn, dat enkele interessante karakters (zoals surrogaat-vader Eddy) onderbelicht blijven, dat andere karakters heel erg van bordkarton lijken en dat de stijl varieert tussen Young Adult en filosofisch traktaat over de plaats van de mens in de evolutie. Enkele passages zijn weergaloos en herinneren aan de betere Erdrich-romans, maar op het eind van dit boek blijf je met de ongemakkelijke vraag zitten waar dit nu echt op sloeg. ( )