Na de lectuur van het bevreemdende maar toch fragiel-aandoenlijke ‘Herfst’ begin je uiteraard met hoge verwachtingen aan ‘Winter’. Smith zet je meteen op je plaats, met een lange opsomming van dingen die dood zouden zijn (“God was dood: dat om te beginnen. En romantiek was dood. Ridderlijkheid was dood. Poëzie, proza, schilderkunst, ze waren allemaal dood, en kunst was dood …”). Tja, denk je dan, wat had je anders verwacht in een roman die ‘Winter’ heet? Maar vervolgens voert Smith ook compleet andere personages ten tonele dan in het vorige boek: de twee 70-jarige zussen Sophie en Iris, Sophie’s klunzige zoon Art, en diens ‘stand-in’ vriendin Lux. Ze bouwt dus een nieuw verhaal op.
Toch zitten er behoorlijk wat overeenkomsten tussen ‘Herfst’ en ‘Winter’. Zo wordt er voortdurend over en weer gesprongen, zowel in de tijd als in vertelperspectief. Er zijn ook nu weer enkele absurdistische scenes (zoals het merkwaardige hoofd dat permanent in Sophie’s blikveld zit, of het groot rotsblok dat haar zoon Art plots in de kamer ziet hangen). Die elementen, en ook bBijna alle dialogen en beschrijvingen zitten vol met dubbele bodems en humoristische verwijzingen. Ook de actualiteit is weer present: de Brexit, de brand van de Grenfell Tower, en de capriolen van de Amerikaanse president T. (zijn naam wordt alleen op het eind even genoemd), de harteloosheid van bepaalde vormen van bureaucratie, enz. In plaats van het Profumo-schandaal uit de jaren ’60 staat het anti-nucleaire en prille ecologische verzet uit de jaren ’80 centraal. En tenslotte, net als in ‘Herfst’ focust Smith op een eerder onbekende artieste, in dit geval op Barbara Hepworth, die vooral gepolijste stenen met een holte in maakte, verwijzend naar een leegte in ons bestaan.
Kortom er zit weer behoorlijk wat in de zak van ‘Winter’. En net als in deel 1 is het niet echt de intrige die de sterkte van de roman uitmaakt, maar eerder de voortdurende mix van voorvalletjes, flashbacks, en dialogen, met zowel humoristische als zwaarwegende verwijzingen, en dat alles binnen de setting van een geïmproviseerd kerstmaal. Vooral de interactie tussen de zussen Sophie en Iris is verfrissend: zij zijn elkaars antipoden, zowel politiek als qua persoonlijkheid; maar hun vinnige dialogen vol verwijten maken geleidelijk plaats voor een vertederende toenadering. Die is vooral het werk van de ogenschijnlijk naïeve Lux, die op een ontwapenende manier de evidenties van zowel Sophie, Iris als Art weet te doorprikken. In die mate zelfs dat deze roman uiteindelijk uitgroeit tot een soort van aandoenlijk Kerstsprookje, te midden van alle ellende van de huidige wereld. Op die manier brengt Smith wellicht bewust een beetje licht in de winterse duisternis.
Ik miste misschien een beetje het sprankelende en verrassende van ‘herfst’, maar toch kon dit tweede deel van de seizoens-cyclus van Smith me weer erg bekoren. ( )

Als de zoon van een zakenvrouw een vervangster voor zijn net weggeloen vriendin meeneemt naar het kerstdiner van zijn moeder en ook nog een zus van zijn moeder uitnodigt van wie zij is vervreemd, zijn de rapen snel gaat.
Zie ook: http://trijntjeblog.blogspot.com/2019/01/de-ideeenwinkel.html ( )