Kristin Lavransdochter van Sigrid Undset.. Een kanjer van 1200 bladzijden uit de jaren 20 van de vorige eeuw, een klassieker op de rand van de vergeetput. Dit boek zorgde er mee voor dat Undset in 1928 de Nobelprijs literatuur won. Een boek om te lezen en te herlezen. Niet jaarlijks. Daarvoor vraagt het te veel uren en avonden. Een keer als je jong bent, in de fleur van je leven en met het einde in de verte in zicht. De leeftijd brengt een andere kijk, meer empathie. Het boek speelt zich al in het Noorwegen van de 14e eeuw, op de hoeve Jorundgaard in Gulbrandsdalen. Vandaaruit waaiert het weg naar Trondheim en Husaby. Niettegenstaande het klateren van bergbeekjes, de warme geur van hooi en versgeplukte kruiden, de roep van leeuwerik en overtrekkende ganzen, de midzomernachten, de bosgeesten en elfen, is het een winters boek waarin het ijs kraakt, wegen ondersneeuwen, rivieren bevriezen en tochten moeilijk zijn. De verhaallijn is kort samen te vatten. Kristin kent een warme jeugd op de boerderij van haar vader, staat op het punt uitgehuwelijkt te worden maar raakt verliefd op Erlend, een ridder met geen onbesproken verleden. Ze zet door, ten koste veel. Het levert haar een schuldgevoel dat een domper zet op de rest van haar leven. Het is niet alleen een meeslepend verhaal over een vrouw van vlees en bloed, het is ook een levendige en historisch verantwoorde beschrijving van de middeleeuwen, het rijke en harde boerenleven, de alomtegenwoordigheid van de katholieke kerk die weegt met haar verboden en vastenwetten. en de geschiedenis van Noorwegen. De emoties en drijfveren van de personages zijn van alle tijden.
Het verhaal speelt zich af in de buurt van de oude pelgrimsroute, het Olavspad dat loopt van Oslo naar Trondheim of Nidaros zoals het vroeger heette. Ook Kristin trekt met haar pasgeboren zoon Naakve op boetetocht. Nidaros behoorde met Santiago de Compostela, Rome en Jeruzalem tot de vier belangrijkste pelgrimsbestemmingen in de middeleeuwen. De Reformatie, die door Maarten Luther in 1517 in Wittenberg in gang werd gezet, bereikt Noorwegen twintig jaar later. Na zijn bekering tot het protestantse geloof verklaarde de toenmalige Deens-Noorse koning Christian III het evangelisch lutherse geloof in 1537 tot officiële religie van Noorwegen en Denemarken. Alle sporen van het katholicisme werden uitgewist. De Nidaroskathedraal werd luthers, de schrijn van de heilige Olav werd vernietigd en het pelgrimeren, een katholieke praktijk, werd verboden. In vergelijking met andere pelgrimstochten is er maar heel weinig bekend van de noordelijke middeleeuwse pelgrimspraktijk. In die zin heeft de reformatie grondig zijn werk gedaan.
Pelgrimstochten werden vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw opnieuw ontdekt en de populariteit van het pelgrimeren blijft groeien. De routes naar Santiago de Compostela voorop, Rome op de tweede plaats en Jeruzalem, een in de praktijk meer gecompliceerde wandeltocht wat minder. De routes naar Nidaros (Trondheim) werden vanaf 1997 nieuwe leven ingeblazen en zijn als moderne pelgrimstochten relatief nieuw en nog weinig betreden. In 2010 kreeg het netwerk van historische paden de status van Europese Cultuurweg. Zin in de tocht? Wrijf je benen in en ontdek de route deze zomer. Robin ( )